Yaklaşık yüz yıl evvel insülini keşfederek şeker hastalığının tedavisini mümkün kılan bilim insanı Fredrick Bantig’in doğum yıl dönümü anısına, her yıl 14 Kasım’da Dünya Diyabet Günü aktiflikleri düzenleniyor.
Diyabet, yüksek kan şekeri ile kendini gösteren ve bedendeki bütün damarlara ziyan verebilen kronik bir hastalıktır. Kan şekeri yüksekliği, pankreasın insülin salgılayamamasına (Tip 1 diyabet) yahut salgılanan insülinin hücreler tarafından kullanılamamasına (Tip 2 diyabet) bağlıdır.
Yüksek kan şekerine uzun mühlet maruz kalan damarlar vakitle hasarlanır, tıkanır ve dokular için gerekli kan ve oksijen muhtaçlığını karşılayamaz hale gelir. Diyabette oluşan damar hasarı geri dönüşsüz olduğu için, oluşmadan gerekli tedbirlerin alınması çok kıymetlidir.
Diyabet görülme sıklığı tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de her yıl artmaktadır. Obezite, makus beslenme alışkanlıkları, hazır ve paketli besinler, hareketsizlik ve gerilimli ömür şartlarının bu artışın nedenlerinden kimileri olarak gösteriliyor.
“Zamanında tedbir alınmazsa bu süreç kalıcı körlükle sonuçlanır”
Diyabetin en çok etkilediği organların başında gözler geliyor. Diyabetik retinopati, 20-65 yaş ortası önlenebilir körlüklerin en değerli sebebidir. Denetimsiz kan şekeri yüksekliği bedenin tüm damarlarında anjiopati denilen damar hasarlanmasına ve buna bağlı sorunlara yol açar.
Retina dokusu, gözün arka-iç yüzeyinde bulunan ve görme hücrelerini içeren katmandır. Çok varlıklı bir damar ağı bulunan retina, kronik kan şekeri yüksekliğinden çok etkilenir. Retina damarlarının tıkanması sonucu kan dolanımı bozulur ve retina hücreleri oksijensiz kalarak ölmeye başlar. Göz ardında kanamalar, sıvı toplanmaları (ödem), yırtıklar oluşur. Vaktinde tedbir alınmazsa bu süreç kalıcı körlükle sonuçlanır.
Diyabetik retinopati hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabetlilerde oluşabilir. En sık 20-65 yaş ortası yetişkinleri etkilemektedir. Diyabetin uzun yıllardır bulunması ve kan şekeri denetiminin kâfi olmaması bu komplikasyonun oluşmasında en kıymetli risk faktörleridir. Diyabete eşlik eden kalp, böbrek rahatsızlıkları üzere öteki kronik hastalıkların varlığı, obezite ve sigara kullanımı riski arttırır.
Hastalık ilerledikçe uçuşmalar, görme kalitesinin bozulması ve görme kaybı oluşur. İleri evrelerde beslenmesi bozulan gözün tansiyonu yükselir, kırmızı ve ağrılı bir göz haline dönüşür. Tedavisi hastalığın evresine ve şiddetine nazaran değişkenlik gösterir. İlerlemiş retinopati varlığında, yeniden hasarın şiddetine bağlı olarak, lazer tedavisi, göz içi enjeksiyonlar ve retina cerrahisi uygulanmaktadır.
“Muayene, diyabetin birinci yıllarında yılda bir sefer tekrarlanmalı”
Muayene, diyabetin birinci yıllarında, kan şekeri nizamlı ise yılda bir defa tekrarlanmalı. Kan şekeri ve hemoglobin A1C yüksek seyrediyorsa muayeneler çok daha sık olmalı, 3-4 ayda bir yapılmalı. Bunun nedeni, retinopati şimdi başlangıç evresinde yakalanırsa denetimi çok daha kolaydır. Geç teşhis alan hastalarda bütün tedavilere karşın kalıcı görme kaybı önlenememektedir. Diyabetik retinopati, kan şekerini iyi yöneten, diyetine, tedavisine, idmana dikkat ederek yaşayan ve göz muayenelerini aksatmayan bireylerde, denetimsiz bireylere oranla çok daha az görülür ve daha kolay denetim altına alınabilir. Diyabet tanısı alanlar ümitsizliğe kapılmamalı, doktoru tarafından önerilen ilaçları nizamlı kullanmalı, diyabetik hayat ve beslenme stilini benimsemeli. Diyabetten değil, geç kalmaktan korkmak gerekir.
Milliyet
