Türkiye’nin birinci ve tek Havacılık, Uzay ve Teknoloji Şenliği TEKNOFEST, 6 günlük maratonun akabinde 26 Eylül’de ihtişamlı bir kapanışla sona erdi. Dijital sıhhat altyapısı ile bilhassa Kovid-19 pandemisi devrinde pek çok uygulamayla dünyanın önüne geçen Sıhhat Bakanlığı, “yapay zeka yarışması” ile TEKNOFEST’e damgasını vurdu. Türkiye’nin dünyadaki en iyi dijital sıhhat alt yapısına sahip ülke olduğuna dikkat çeken Sıhhat Bakan Yardımcısı Dr. Şuayip Birinci, Demirören Haber Ajansı’na değerli açıklamalarda bulundu. Birinci, “Neden buradayız? Biz doktorlarımıza, sıhhat profesyonellerimize yardım etmek üzere teşhis araçları geliştirmeye çalışıyoruz. Yapay zeka araçlarıyla ve dünyada birinci defa bu türlü bir yarış kapsamında, bilgilerimizi bu mevzuda yazılım geliştiren start-up firmalara, gençlere açtık” dedi.
“YAPAY ZEKA İLE İNME TANISI KOYACAK PROJELER GELİYOR”
Yarışta, yapay zeka ile inme tanısı koyabilecek projelerin yer aldığını belirten Birinci, “Çünkü bunlar çok acil müdahale edilmesi ve çok süratli bir halde karar verilmesi gereken hastalıklar, Yapay zeka araçları ile doktorlarımıza yardım etmek, hastaların hayatına kritik vakitlerde dokunabilmek istiyoruz. Mesela hastanın tomografisi bilgisayara yüklendiği üzere, çabucak yapay zekayla okunacak ve bir radyoloğun yapacağı yorumları ön yorum olarak o yapacak ve sonra radyoloğun önüne düşürecek. İlgili tabibin önüne düşürecek. Çok süratli bir formda onun tahminen yorgunlukla atlayabileceği lezyonları da yakalamasını sağlayacak ve vaktini kısaltacak, iş yükünü azaltacak” formunda konuştu.
“DİJİTAL TEŞHİS SİSTEMLERİ KOVİD-19 VE MAMOGRAFİDE KULLANILDI”
Daha evvel Kovid-19’u manzaralı işleyerek yapay zeka ile tanıyan sistemleri de geliştirdiklerine işaret eden Birinci, “Bu sistemler onun öteki bir viral enfeksiyon mu yoksa bakteriyel enfeksiyon mu olduğunu anlayabiliyordu. Ayrıyeten mamografide de çok önemli bir yapay zeka uygulamamız var ve bu sayede göğüs kanserine çok önemli bir biçimde erkenden teşhis koyma ve bayanlarımızın hayatını kurtarma, onlara çok daha iyi bir tedavi sunma fırsatlarına sahip olduk. Yakın bir gelecekte inme için de misal şeyleri yapıyor olacağız” dedi.
“NEYİM VAR?” İLE HASTALIKLARA ÖN TEŞHİS KONACAK
Çok uzun müddettir üzerinde çalıştıkları “Neyim Var?” projesinden de bahseden Dr. Birinci, yakın bir vakitte e-Nabız’a entegre olarak çalışacak bu sistem hakkında da şu bilgileri verdi: “Bu proje, siz daha doktora gitmeden evvel size sorular sorarak hangi branşa gitmeniz gerektiğine karar veriyor. Ortalama hastalıklarınızı, sizin üzere şikayeti olanlara yüzde kaç oranında ne olduğunu söyleyebiliyor. Acil olarak doktora gitmeniz gerekirse de bu bahiste uyarıyor. Daha sonra da kendi koyduğu teşhisi, tabibin koyduğu teşhisle daima öğrenerek değiştiren ve yapay zekayla isabet kabiliyetini arttıran ve daha yanlışsız sonuçları vatandaşlara ulaştırabilen bir sistem. Ayrıyeten bu sayede gereksiz hastanın da hastaneye başvurusunu azaltan, aslında onun hastalık zannettiği ya da çok acil bir sorun zannettiği semptomları da kıymetlendirerek olağan rutin aile tabibine ya da en yakın hastanedeki ilgili branşa yönlendirilmesini sağlayabilecek bir uygulama.”
“SAĞLIKTA DİJİTALLEŞMEDE DÜNYANIN EN İYİSİYİZ”
TEKNOFEST’in daha çok savunma sanayi üzerine kurgusu olan ve daha sonra başka teknolojileri kendi bünyesine katmış bir şenlik olduğuna işaret eden Bakan Yardımcısı Dr. Birinci, “Ama bugün baktığımızda, gelecekte sıhhat teknolojilerinin, savunma sanayi teknolojilerinin de çok önünde bir büyüklüğe sahip olacağını görüyoruz. Hakikaten pandemi sırasında da bunu hepimiz gördük. Dijitalleşmenin ne kadar değerli olduğunu, teknolojinin ne kadar değerli bir araç olduğunu, hayatımıza ne kadar olumlu istikamette dokunduğunu görebiliyoruz artık. Biz dünyanın en iyi dijitalleşmiş Sıhhat Bakanlığıyız. Bu alanda bizden daha iyi bir Sıhhat Bakanlığı ve ülke yok. Sıhhat alanında Türkiye’nin sahiden çok öne geçeceğini, SİHA’lar, İHA’lar, savunma sanayi eserlerinde olduğu üzere, bu hususta da dünyada konuşulacağını düşünüyorum. Sıhhatte yapay zeka müsabakasının bu manada çok iyi bir başlangıç olduğunu ve gençlerimizin de, Türkiye’nin de önünü açacağına inanıyorum” diye konuştu.
HER ŞEYİN MERKEZİNDEKİ UYGULAMA: E-NABIZ
Sıhhat Bakanlığı’nın tüm dijital sıhhat uygulamalarının merkezinde aslında e-Nabız’ın yer aldığını da vurgulayan Dr. Birinci, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bizim kütüphane diyebileceğimiz, onlara (diğer uygulamalara) bütün servisleri veren bilgemiz, e-Nabız. Onun üzerine geliştirdiğimiz başka platformlar kelam konusu. Örneğin HES (Hayat Meskene Sığar) uygulaması, dünyada bu alandaki en büyük projelerden biri. Şu anda 75 milyon insan bu uygulamayı indirmiş, 150 milyona yakın HES kodu alınmış, bütün sistem, her yeri dolaşırken biliyorsunuz ki HES kodu sorgusu alıyoruz. 8 milyara yakın HES kodu sorgusu yapılmış, kent içi ulaşımda 5.2 milyon kere risk uyarısı vermiş, kentler ortası uçak seyahatlerinde 1.4 milyon sefer risk uyarısı vermiş ve böylelikle riskli olanların bu araçlara, uçaklara binememesini sağlamış bir uygulama. Bütün sistemleri HES ile entegre ettik, uçaklar vs., hepsi bu unsurlar etrafında hareket ediyor. Bugün baktığımızda son 48 saat PCR test bilgileri, aşı bilgileri, hastalık bilgisinin kişinin uçaklarda, toplu etkinliklerde vb. dolaşması ile alakalı da milyonlarca sorgu yapılmış durumda. Bunların her birini büsbütün Türk mühendisler, açık kaynak sistemleriyle hiçbir yabancı lisans kullanmadan geliştirdi. Bütün yetenek kendi içimizde, Türkiye’nin kendi insanları bunlar. Dışarıdan neredeyse hiç takviye almadık.”
“KARE KODU OLMAYAN PCR TESTLERİ GEÇERLİ DEĞİL”
Diğerinin HES kodu ile dolaşanlara dair Sıhhat Bakanlığı’na da geri bildirimler geldiğine işaret eden Dr. Birinci, bunu önlemenin tek yolunun HES kodu sorgusu yapılan yerde kimlik denetimi de yapılması olduğunu belitti ve değerli ikazlarda bulunarak kelamlarını noktaladı: “Ben bilhassa HES sistemini kullanan insanlardan şunu istiyorum. Evet orada kişinin aslında bir kısmı yıldızla kapatılmış bir formda ismi görünüyor. Ancak kesinlikle kimlik denetimi de yapılmalı. Zira diğerlerinin HES koduyla gezenler olduğuna dair geri bildirimler alıyoruz. Kimlikten bağımsız bu yapılamaz. Bir de bilhassa karekodla print edilmemiş PCR laboratuvar testlerini de kimse katiyen almasın. PCR testi isteyen bütün kuruluşlar, PCR test sonuç kağıdı üzerindeki o kare kodları okutarak doğrulasınlar. Şayet yabancı bir vatandaşsa, Health Pass üzerinden de doğrulanabilir bu. Zira kare kodu olmayan hiçbir laboratuvar testi geçerli değil. Kare kodu okuttuğunuz vakit, o kişinin bilgisi çabucak Sıhhat Bakanlığı’ndan e-Nabız üzerinden doğrulanıyor. Bu kişi ve bu test doğrudur diye sahiden o testin varlığını tespit ediyor sistem. Bu biçim geri bildirimler geliyor bize, çok rastladığımız bir şey değil lakin var olduğu vakit tek tük soruşturma açıp incelediğimiz durumlar da oluyor. O nedenle üzerindeki Q kodu olmayan hiçbir laboratuvar testini kimse prestij almasın.”
Milliyet
