Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) 76. Genel Heyet görüşmeleri için bulunduğu New York’ta Amerikan CBS televizyon kanalına verdiği mülakatta değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan, Margaret Brennan’ın sorularını yanıtladı.
– ABD’nin Afganistan’dan ayrılmasının bölgeyi daha emniyetsiz hale getirdiğini düşünüyor musunuz?
20 yıldır Amerika’nın burada kalışıyla bölge inançlı bir hale gelmedi ki. Tam tersine, bölge her geçen gün önemli manada kan kaybetti. Biz burada bine yakın elemanımızla havalimanının korunması konusunda vazife icra ettik. Bize en sonunda havalimanının korunması teklifi geldiğinde Brüksel’de Sayın Biden’la bunları konuştuk. Bizim bu türlü bir misyonu üstlenebileceğimizi kendilerine söylediğimde, ‘Üç şeyi de isteriz’ dedim. Bunun birisi lojistik takviye. Lojistik takviyeden talebimiz, idari ve malidir. Bir öteki adım da bilhassa şu an ellerinde bulunan silah, mühimmat vesaire bunların Türkiye’ye dönemidir ancak o denli şeyler oldu ki tam bilakis (Hamid) Karzai Havalimanı’ndaki tüm silahların mühimmatların, araçların hepsi Taliban’a verildi. Şu anda da Taliban Amerika’nın silahlarıyla hareket ediyor. Bu gerçekleri de alışılmış görmek gerekir. Öncelikle PKK/YPG/PYD terör örgütlerine silah takviyelerinin verilmemesi gerekir.
– Yeni Taliban hükümetiyle ilgili ne düşünüyorsunuz?
Taliban de şu anda rastgele bir iş birliğimiz yok lakin bir şeyi çok açık ve net söylemem lazım. Bizim Afganistan halkına karşı tarihten gelen bir birlikteliğimiz var.
– Türkiye, Kabil Havalimanı’nın işletilmesine yardım edecek mi?
Bu, mutabakatlara, kontrata bağlı. Şu anda Afganistan’daki hükümet kapsayıcı değil, kucaklayıcı değil. Kucaklayıcı, kapsayıcı olmayan bir hükümetle bu türlü bir adım atmak da bizim için mümkün değil lakin bu kapsayıcı olursa, kucaklayıcı olursa bizler de Türkiye olarak orada yer alırız.
‘Yol geçen hanı değil’
– Geçen ay Türkiye’nin mülteci deposu olmak üzere bir yükümlülüğü olmadığını söylediniz. Bu mültecileri almak ABD’nin yükümlülüğü mü?
ABD aslında bu cins sorumlulukları yerine getirmedi k. Şu anda kayıt dışı, kayıt içi olmak üzere benim ülkemde 300 bini aşkın Afgan mülteci var. Bundan sonra da ülkemize hala Afgan mülteci almaya gücümüz yetmez lakin Amerika alacaksa başka bir husus. Ben Amerika’nın mülteci siyasetlerini paylaşamam ancak Amerika da benim mülteci politikalarımı paylaşamaz. Bilhassa açık söylüyorum; bizim kapımız da yol geçen hanı değildir.
– ABD’nin bu bahiste daha fazlasını mı yapması gerekiyor?
ABD’nin alışılmış ki çok şeyler yapması gerekir, çok da yatırım yapması gerekir. Zira 20 yıldır Amerika orada neden vardı? Bilhassa bu çeşit silah yapılandırması vesaire, bunlar ne için yapıldı? Bunların üzerinde durulması gerekir? ‘Afganistan’a niçin girdik, şu anda niçin çıkıyoruz?’; bunun Amerika tarafından sorgulanması gerekir diye düşünüyorum.
– Amerikan halkı ABD’nin Orta Doğu’da askeri dahli olmasına siyasi irade göstermediğine karar verdi. Bu sizin için ne manaya geliyor?
Bu, Amerika’nın takdiridir, bunu biz belirleyemeyiz. Orta Doğu’da ne yapacağımızın kararını biz veririz. Amerika NATO ülkesidir, Türkiye NATO ülkesidir. Amerika, bölgedeki PKK, PYD, YPG üzere terör örgütleriyle bir arada mi hareket edecek yoksa NATO’da bir arada olduğu dostuyla, Türkiye’yle bir arada mi hareket edecek? Bunun kararını vermesi lazım. Ben ikincisini tercih ediyorum.
– Biden idaresi size Suriye ve Irak’taki müttefiklerine yönelik siyasetinde değişiklike niyetinde olduğunu söyledi mi?
Bu mevzulara girme fırsatımız olmadı, zira üzerinde durduğumuz husus yüklü olarak Afganistan’dı. Lakin ben her zaman Amerika’daki başkan dostlarıma PKK, PYD, YPG terör örgütlerine karşı duruşumuzu anlattım.
‘Barışa hizmet’
– Suriye’deki 900 ABD askerinin kalmasını mı yoksa gitmesini mi istiyorsunuz?
Tabi ki benim burada tasarrufum olursa Suriye’den çıkmalarıdır, Irak’tan çıkmalarıdır. Afganistan’dan çıktıkları üzere çıkmalarıdır. Zira şayet dünyada biz barışa hizmet etmeyi istiyorsak barış için o bölgelerde kalmanın hiçbir manası yok. Bırakalım o bölge halkı, o bölgedeki idare kararını kendisi versin.
– Suriye için ortaya girilmesini Türkiye’ye mi bıraksınlar?
Biz istenmediğimiz yerde bulunmayız. Bakın biz şu anda Suriye’de 100 bin briket mesken inşa ediyoruz. Meskenlerinden barklarından külliyen kovulmuş olan aileler için bunları biz inşa ediyoruz. Sanki başka ülkeler ne yapıyor?
‘Afganistan’da da bayanlar etkin rol almalı’
– Taliban şu an yalnızca erkek çocuklarının okula gitmesine müsaade veriyor. Kamu kurumlarındaki bayanlara işe gelmemelerini söylediler. Bu türlü bir hükümetle çalışır mısınız?
Türkiye’nin bu mevzuda bilhassa bayana bakışı aşikardır. Bizde bayan hayatın her yerinde vardır. Eğitimde, sıhhatte, adalette, yargıda vardır. Kendi ülkemizde bu bu türlü olduğuna nazaran, Afganistan’da biz niye farklı bir şey düşünelim? Orada da birebir halde bayanın hayatın her yerinde olmasını dilek ederiz. Bayanlar buralarda faal rol alır hale geldiği anda, onlara eğitim, sıhhat, adalet, emniyet, her noktada biz Afganistan’a da bu takviyesi veririz. Bunların eğitimlerine de ayrıyeten ülkemizde fırsat sağlarız. Mevcut durumda Taliban’la çalışmak istemiyorsunuz üzere görünüyor: Bu saydığım hususlarla ilgili olarak eğer bunlar kabul edilirse yaparız ancak kabul edilmezse yapamayız.
‘S-400 almaya devam edeceğiz’
– Rusya, Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemlerini satın almaya devam etmeyi planladığını söylüyor. Neden buna devam ediyorsunuz? Biden sizden durmanızı istedi mi?
Ben Lider Biden’a gerekenlerin hepsini söyledim. Artık de söyleyeyim; bakın biz F-35 uçaklarını aldık ve 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yaptık. Lakin bizim ödeme yaptığımız uçaklarımızı Amerika bize teslim etmedi. Patriotlar noktasında bunları istedik, maalesef bu bahiste da yeniden birebir halde bize Patriot vermedi. Sayın Trump’ın devrinde de bunları görüştüğümüzde Trump şunu söyledi; ‘F-35’ler için 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yapan Türkiye’ye F-35’leri niye vermiyoruz?’ Bunu dünya basınının önünde söyledi. Siz bana Patriot vermezseniz, savunma noktasında benim bir öteki ülkeden alacağım rastgele bir savunma sistemine müdahale edemezsiniz. Bakın bu mevzuda NATO Genel Sekreteri (Jens) Stoltenberg çok hoş bir açıklama yaptı; ‘Biz ortaklarımızın kimden, nereden, ne kadar rastgele bir sistem satın aldığına müdahale edemeyiz’ dedi. Kimse kusura bakmasın. Ben de şunu söyleyeceğim; Türkiye’nin güvenlik riskini kim paylaşacak? Türkiye, kendi güvenlik riskini kendisi temin edemezse, sanki birilerinin eline avucuna mı bakacak? Sen bana Patriot vermeyeceksin, benim hangi ülkeden, hangi savunma sistemini aldığıma da müdahale edeceksin, o denli bir şey olamaz. Bunun kararını verecek olan biziz. Şu anda 84 milyon nüfusa sahip bir ülke olan Türkiye, kendi savunma noktasındaki bütün kararlılığını ortaya koyacaktır. Bu kararına da kimse müdahale edemez.
– Hâlâ S-400’lerin yeni partisini alma niyetinde misiniz?
Tabi ki evet.
Milliyet
