KOLON KANSERİ (KALIN BAĞIRSAK KANSERİ) NASIL BAŞLAR?
Çabucak çabucak tüm kalın bağırsak kanserlerinin, bağırsağın iç yüzeyini kaplayan örtü katmanında gelişen polip denilen bir kabartı dan başladığı konusunda görüş birliği vardır.
Polip, bağırsak iç yüzeyini örten katmandan gelişen, bağırsak içine yanlışsız büyüyen kabartı ve şişliğe verilen genel isimdir. Vakit içinde, polipi oluşturan hücrelerin yapısal değişimleri sonucu polip yerinde kanser hücreleri ortaya çıkabilir. Birinci evrede polip içinde hudutlu kalan kanser hücreleri vakit içinde çoğalarak tümör kitlesini oluşturur ve bu kitle kalın bağırsak (kolon) duvarını işgal eder. Denetimsiz büyümesini sürdüren kanser hücreleri aşikâr bir devir den sonra bağırsak tıkanıklığına yol açabilir, ileri evrede etraf ve uzak organlara yayılabilir.
Polipten kanser gelişimi yıllar süren bir süreçtir. Bu nedenle her polipte vakit içerisinde kansere dönüşür olarak algılanmamalıdır. Birtakım polipler vakit içerisinde büyür ve bu büyüyen poliplerin bir kısmında da kanser gelişebilir.
POLİP NEDİR?
Polip, kalın bağırsağın iç yüzeyini örten tabakayı oluşturan hücrelerin çoğalması sonucu gelişen ve bağırsak kanalı içerisine gerçek büyüyen çıkıntı formunda oluşumlardır. Birtakım polipler, düz yani sapsız; kimileri ise bir sap ile bağırsak duvarına bağlıdır.
Polipler, kalın bağırsağın en sık görülen hastalıklarından biridir. Sağlıklı beşerler üzerine yapılan bir araştırmada erişkin bireylerin kalın bağırsağında %15-20 oranında polip tespit edilmiştir. Elli yaş üzeri bireylerin kalın bağırsağında polip görülme mümkünlüğü daha da artmakta ve oran %40-50’lere ulaşmaktadır. Polipler kalın bağırsağın daha çok son kısımlarında yani sigmoid kolon ve rektumda gözlenir. Bu bölge, kalın bağırsak kanserinin de en sık oluştuğu bölgedir.
Polipten kanser gelişimini belirleyen en değerli faktör polipin tipidir.
Adenomatöz polip: En sık kanserleşme potansiyeli olan poliplerin başında adenomatöz polipler gelir. Adenomatöz poliplerin kanserleşeceği kesin değildir, lakin kalın bağırsak kanserleri %90’ın üzerinde bir oranla adenomatöz polip yerinde geliştiğinden, bunların tam olarak temizlendiğinden emin olunması gerekir.
Hiperplastik polip: Kolonda en sık görülen polip tipi hiperplastik poliplerdir. Bunların genel olarak kanserleşme potansiyeli taşımadığı kabul edilir.
Karsinoid polip: Kalın bağırsakta çok sık olarak bulunmamakla birlikte en sık rektumda görülürler. Bu tip poliplerde polipin büyüklüğü artıkça kanserleşme potansiyeli de artmaktadır.
İnflamatuar polip (yalancı polip): Bu polipler sıklıkla uzun müddetli Ülseratif kolit, Crohn hastalığı üzere barsak hastalığı olanlarda görülür. Kanserleşme göstermedikleri kabul edilir.
Hamartomatöz polip: Kanserleşme potansiyelinin çok ender olduğu poliplerdir.
Hangi polipler tehlikelidir? / Hangi polipler kanserleşir?
Her polipten kanser gelişmez. Kalın bağırsakta gelişen birtakım polipler büyür ve bu büyük poliplerin kimilerinden kanser gelişir.
-Poliplerin boyutu büyüdükçe (çapı 1 cm’den büyük polipler),
-Poliplerin sayısı artıkça (bağırsak içinde 3 ve fazla polip olması),
-Poliplerin üzerinde kanama – ülserasyon (dejenerasyon) varsa,
-Polip geniş taban ile bağırsak duvarına yayıldı ise – sapsız polip ise kolon kanseri riski yükselmektedir.
NEDEN KOLON KANSERİ (KALIN BAĞIRSAK KANSERİ) ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR?
Kalın bağırsak polipleri çoklukla iyi huylu olmasına rağmen kalın bağırsak kanserleri ile olan ilgisi kesin olarak bilinmektedir. Kalın bağırsak kanserlerinin %90’dan fazlası polip tabanında gelişir. Her polip kanserleşmese de kimi polipler büyür ve kansere dönüşebilir. Bu süreç yıllar sürebilir. Bu nedenle kalın bağırsak-kolon poliplerinin polipektomi yapılarak çıkarılması kalın bağırsak kanserinin gelişimini önlemektedir. 50 yaş üzerindeki bireylerin, aile geçmişinde kolon kanseri (bağırsak kanseri) ve/veya polip kıssası olanların tarama prosedürlerinden faydalanması gerekir. Polip oluşumları şimdi kansere dönüşmeden bağırsaktan temizlenirse kolon kanserinin önüne geçilebilir. Bu nedenle kalın bağırsak kanseri önlenebilir bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.
Kolon poliplerinin kolonoskopi ile çıkarılması sürecine polipektomi denir.
Prof. Dr. Ayhan Kuzu
Milliyet
