Bakan Koca’nın, Türkiye’nin Kovid-19 gayretini ve bilimsel araştırma imkanlarını ele aldığı, “Türkiye’de Kovid-19 Üzerine Bilimsel Araştırmanın Teşviki” başlıklı makalesi, The Lancet’te yayımlandı.
Kelam konusu makaleyle Koca, Türk Toraks Derneği Lideri Prof. Dr. Hasan Bayram ve meslektaşları tarafından tekrar birebir mecmuada 15 Ağustos’ta “Türkiye’de Kovid-19 Üzerine Bilimsel Araştırmaya Müdahale” başlığıyla yayımlanan bir öbür makaledeki savlara da yanıt verdi.
Global bir salgın olan Kovid-19’un ortaya çıktığı tarihten bu yana, Sıhhat Bakanlığının, seçkin Türk bilim insanlarının rehberliğinde salgınla uğraş ettiğini belirten Koca, Bayram ve meslektaşları tarafından yazılan makalenin yayımlanmasının nedenini anlamanın kolay olmadığını, makalenin sırf argümanlar içerdiğini, rastgele bir araştırma ve delile dayalı olmadığını bildirdi.
Koca, salgının Türkiye’deki seyrine ait, “Kovid-19’un ortaya çıkışından bu yana birçok Avrupa ülkesinde ortalığı kasıp kavuran trajediler Türkiye’de yaşanmadı.” sözünü kullandı.
Türkiye’nin sıhhat sisteminin, hastaların mümkün olan en iyi tıbbı tedaviyi aldıkları sıhhat hizmetlerine kolay erişim sağladığını kaydeden Koca, tıbbi bakıma gereksinim duyan her hastanın hastanede tedavi edildiğini ve göstergelere nazaran ağır bakım ve mekanik ventilasyon verildiğini aktardı.
Koca, Türkiye’deki doktorların, diğer ülkelerde olduğu üzere hangi hastanın kurtarılacağı ve hangi hastanın ölmesi için bırakılacağı gibi sert kararlar vermek zorunda kalmadığına dikkati çekerek şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bayram ve meslektaşlarının kaleme aldığı makalenin birinci paragrafı, açıkça Türkiye’nin Kovid-19’a verdiği tepkiyi manipüle etmeyi amaçladıklarını ortaya koyuyor. Makalede yer alan, ‘….Türkiye Sıhhat Bakanlığı birinci hadiseyi bildirdi. Genomik epidemiyolojiyi tahlil eden ‘Tüm İnfluenza Datalarının Paylaşımı Global İnisiyatifi (GISAID)’ datalarına nazaran, hastalık Türkiye’ye yüklü olarak, martın ortalarına kadar güçlü ticari ve turistik bağları olan İran üzerinden ve binlerce Türk vatandaşının kutsal yerleri ziyaret etmek için gittiği Suudi Arabistan’dan ulaştı’ sözleri, ne yazık ki Türkiye’de Kovid-19’un gelişimi hakkında yanlış bilgiler içermektedir. Türkiye’de 11 Mart 2020’de tespit edilen birinci hadisenin seyahat geçmişi ve önerilen vakit aralığındaki bundan sonraki yeni olaylar, birinci hadisenin Türkiye’ye Avrupa’dan geldiğini gösteriyor.”
Bakan Koca, Türkiye’deki tüm hasta kayıtlarının, Sıhhat Bakanlığının ülke çapındaki sağlam dijital altyapısı sayesinde elektronik bir data tabanında tutulduğunu belirterek, “Halk Sıhhati Idare Sistemi” ve “Hayat Konuta Sığar” uygulamalarıyla, hasta ve temasta olduğu bireylerin yakından izlendiğini ve böylece bulaşma riskinin en aza indirildiğini kaydetti.
“Doktorlar, rastgele bir sınırlama olmaksızın PCR testi talep edebiliyor”
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) yönergelerinden, hadise ve vefat tariflerinin kullanıldığının altını çizen Koca, bir hekimin, bir sınırlama olmaksızın rastgele bir hasta için rastgele bir vakitte bir PCR testi talep edebildiğini tabir etti. Koca, birebir halde, DSÖ tarifleri ve tekliflerine uygun olarak, Şiddetli Akut Teneffüs Sendromu (SARS-CoV) testi müspet olan hastaların, müspet hadiseler olarak rapor ediliğini bildirdi.
Koca, ölümlerin bildirilmesinde yeniden DSÖ tariflerinin kullanıldığına dikkati çekerek, lakin doktorların, PCR test sonuçlarından bağımsız olarak ve gerekli gördükleri vakit Kovid-19 tedavisine başlayabildiği bilgisini paylaştı.
Kovid-19 için PCR testlerinin, Türkiye’nin Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarı’nda geliştirildiğini bildiren Koca, kullanılan testlerin kalitesinin ve hassasiyetinin tertipli olarak test edildiğini aktardı.
Bakan Koca makalede şu tabirlere yer verdi:
“Söz konusu makalenin dördüncü paragrafında yer alan ‘Pandeminin başında, bilim heyeti kurulması, tam tedavi kapsamı, Sıhhat Bakanlığı tarafından araştırmanın teşvik edilmesi ve TÜBİTAK ve Türkiye Sıhhat Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) üzere fonlama kurumları, yetkililer tarafından atılmış takdire şayan adımlardı. Ancak, Sıhhat Bakanlığının şeffaflık eksikliği, temel dataları paylaşma konusundaki isteksizliği ve iş birliği yapmayı reddetmesi nedeniyle kısa müddette kamu kesimi, sıhhat örgütleri, bilimsel örgütler ortasında tansiyon yükselmeye başladı. Ayrıyeten, sıhhat çalışanları için şahsî gözetici ekipman eksikliğine ait telaşlar de vardı.’ biçimindeki savları, üzülerek belirtmek zorundayım ki kolay bir sorgulamayla çürütebilir.”
Koca, “İnsani yardımın bir kesimi olarak, gereksinimi olan birçok ülkeye ferdî gözetici ekipman takviyesinde bulunan Türkiye’nin, kendi sıhhat çalışanlarının ekipman gereksinimlerini karşılamada yetersiz olduğu istikametinde makalede yer alan argümanlar, tartışmaya layık değil.” değerlendirmesinde bulundu.
“Türkiye’de rastgele bir araştırmacının çalışmasına yönelik kısıtlama yoktur”
Bakan Koca, yalnızca bir kentin mevt sayılarını kullanarak ve bu dataları tüm ülkeye genelleyerek ve iç nüfus hareketleri, büyük mülteci nüfusu ve pandemi nedeniyle kentler ortası seyahat kısıtlamaları üzere değişkenleri göz gerisi ederek sonuca varmanın, bilimsel bir yaklaşım olarak kabul edilemeyeceğini vurgulayarak şunları kaydetti:
“Türkiye’de tüm hasta kayıtları ve hastane dataları, Sıhhat Bakanlığının hasta gizliliği ve bilgi güvenliği unsurlarına dayalı olarak data tabanında tutulur. Sıhhat Bakanlığı, araştırmacıların, bilimsel bilgiye dönüştürebilmeleri ve bilimsel toplulukla paylaşabilmeleri için anonim datalara ulaşabilmelerine büyük ehemmiyet veriyor. Bunun yanında, Sıhhat Bakanlığı, finansman dahil çeşitli teşvik modelleri aracılığıyla araştırma ve yayın çalışmalarını desteklemeyi amaçlıyor. Bu bağlamda, Sıhhat Bakanlığındaki ilgili ünite, elektronik bir form kullanarak planlanmış çalışmaların özetlerini talep ediyor ve topluyor.”
Koca, ilgili departmanın, 1 Eylül 2020 prestijiyle 9 bin 317 bilimsel çalışma başvurusu aldığına işaret ederek, bu çalışmalar için içerik denetiminin yapılmadığını, çok merkezli çalışma olarak planlanan birkaç çalışmanın, bilgi tabanına erişimi olan ağların bir modülü olması istikametinde önerildiğini tabir etti. Koca, “Şu anda, 20 farklı alandan 196 bilim insanı, araştırmalarını bu bilgi tabanı erişimiyle yapabiliyor.” bilgisini paylaştı.
Bakan Koca, Sağlık Bakanlığı ağının genişletilmesi ve data tabanına erişimin kolaylaştırılmasının, Bakanlığın öncü teşebbüsleri olduğuna dikkati çekerek, bunun, Bayram ve meslektaşlarının, “bilimsel araştırmaya müdahale” argümanlarını da çürüttüğünün altını çizdi.
Koca, makalesini şu tabirlerle tamamladı:
“Söz konusu makaledeki şahıslar dahil, araştırmacıların, kendi kurumlarında araştırmalarını tamamlamaları için hiçbir kısıtlama yoktur. Buna karşılık, Sıhhat Bakanlığının farklı merkezlerinden veri ve bilgi toplayarak çalışmalara devam edilmesi için kelam konusu makaleyi yazan şahıslara, bu data tabanına erişim sağlayabilmelerine müsaade verilmesi için ortak kontağa katılmaları tarafında davette bulunuldu. Bayram ve meslektaşları dahil, Türkiye’de rastgele bir araştırmacının çalışmasına yönelik rastgele bir kısıtlama yoktur. Sıhhat Bakanlığı, daha evvel olduğu üzere bilime ve bilimsel eforlara verdiği ehemmiyeti ve takviyesi sürdürecek.”
Milliyet
