Barış Kerem Bahar: Hiç tatmadığım bir meyvenin lezzetini ilk kez hissediyor gibiydim

İhsan Dindar – milliyet.com.tr / ihsan.dindar@milliyet.com.tr

 

Söyleşimize, okurların hakkınızda daha fazla fikir sahibi olabilmeleri açısından Barış Kerem Bahar kimdir? sorusuyla başlamak istiyorum. Sanırım öykü çok küçük yaşlarda İzmir’de başlıyor.

Trabzonlu bir baba ve Sivaslı bir annenin çocuğu olarak İzmir’de doğdum, büyüdüm ve üniversite bitene dek İzmir’den ayrılmadım.  Hala en sağlam dostluklarım çocukluğumda İzmir’de biriktirdiklerimdir. Büyüdükçe daha da iyi anladım ki insan gittiği yere kendini götürüyor, bir yerden sonra bulunulan yerlerden çok kim olduğunuzla alakalı bütün bir hayat lakin tekrar de hayatımın büyük bir kısmı orada geçtiği için İzmir’in başka bir değeri var benim için.

 

 “Yaradılışla ilgili bir durum”

Bu noktada biraz geçmişe dönüp şunu öğrenmek istiyorum viyola maceranız nasıl başladı ve gelişti?

Okumayı çok erken öğrenen, farklı alanlarda merakları olan bir çocuk olarak ilkokulda epeyce başarılı bir öğrencilik hayatım oldu. Benim dönemimde ilkokul 5. Sınıftan sonra Anadolu Lisesi imtihanları olurdu. İzmir çapında yapılan imtihanlarda dereceye giren hayli başarılı bir öğrenci olarak o periyot çok az sayıda olan Anadolu Lisesi imtihanlarını kazanmıştım. İngilizce Hazırlık sınıfına başladığım sırada bir gün Konak’ta babamla birlikte yürürken bir ilan gördüm. Devlet Opera ve Balesi Çocuk Korosu için imtihan yapılacaktı. Ailesinde hiç müzisyen olmayan birisi olarak koronun ne demek olduğunu bile yanlışsız düzgün bilmiyordum. İçimden bir şeyler beni o imtihana gerçek itti ve giriş imtihanlarını kazanmamla birlikte sihirli bir dünyanın kapıları benim için aralanmış oldu.  Operaya olan merakım o günlere dayanmaktadır.  Operalarda oynamaya başladığımdaysa orkestra çukurundaki enstrümanlarla tanışma fırsatım oldu.

Bir adım ileri götürmek ve konservatuvara girmek istediğimdeyse ailem başta onaylamadı. Kendilerince haklı olarak hiç tanımadıkları bir sistem ve mesleğe çocuklarını yönlendirmek istemediler. İnat ettim, hatta konservatuvar giriş imtihanlarına tek başıma gittim ve kazandım. Enstrüman seçimini ise yeniden ben yaptım o periyot. Çok da bilinmeyen bir enstrüman olan viyolayı istedim. Nedeni daima sorulur bana, herkes keman piyano isterken viyolayı seçmiş olmam enteresan geliyor insanlara. Sanırım biraz yaradılışla ilgili bir durum. Okula giriş tercihim üzere kendi yolumu kendi hislerimle kendim çizmek isterim. Dramatik ve sıcak tonunu sevmiş olmamın yanı sıra herkesin seçtiğinden farklı olanı seçme isteği de viyolaya yönelmemde değerli bir rol oynamıştır. Üniversiteyi İzmir’de bitirdikten sonra yüksek lisans ve sanatta yeterlik eğitimim için İstanbul Üniversitesi’ne devam ettim ve çok pahalı hocalarla çalışma fırsatım oldu. Lisansüstü eğitimim sırasında Türkiye’deki farklı konservatuvarlarda çalışarak kendimi akademisyen olarak da geliştirme fırsatı buldum. Akademisyenliğin sonradan karar verilerek başlanacak bir şey olmaması gerektiğini düşündüğümden o dünyaya adım atmak için olabildiğince erken hareket etmeye çalıştım. Hakikaten her öğrenci, öğretmenin de kendisini geliştirebilmesi için kıymetli bir fırsattır derim her vakit. Yalnızca mesleksel olarak değil elbette, hayatın kendisinin başlı başına ve daima bir eğitim olduğunu düşünüyorum.

Sonrasında iş bir “Viyola Kitabı” yazmaya kadar ilerliyor anladığım kadarıyla… Pekala bununla bir arada içinde viyolanın olduğu bir albümü de gelecekte dinleme imkânımız olacak mı?

Yüksek Lisans eğitimim sırasında hâlihazırda çokça okuyan biri olarak viyola üzerine ne kadar az kaynak olduğunu fark ettim ve bu mevzu üzerine çalışmaya başladım. Tematik kitaplar kitapevlerinde var fakat ne yazık ki birçoğu insan için dekorasyon materyali olmaktan öteye gitmiyor. Bir de tabi okuma alışkanlığının arttırılması gereken bir ülkede yaşıyoruz. Ben istedim ki alanı viyola olmayan biri de alıp okuduğunda keyif alsın, fikir sahibi olabilsin. Hala bana gelen iletilerde görüyorum ve çok memnun oluyorum ki amacıma ulaşmışım. Müzisyenler ve müzik alanındaki öğrenciler için kaynak yaratmak ve bu kaynakların kullanılabiliyor olması ise başka bir haz.

İçinde viyolanın olduğu bir albüm üzerine devir periyot çalışmalarım oldu lakin yapılmışı yapmaktansa yeni bir şeyler yakalamak peşinde olduğum için bekledim. Artık önümüzdeki periyot için geliştirdiğim çok değerli bir proje var. Vakti geldiğinde keyifle paylaşacağım.

 

Viyoladan kelama devam edip mevzuyu Turkish Viola Society ve devamında 1. Ulusal Viyola Günleri’ne getirmek istiyorum. Öncelikle Turkish Viola Society’den bahsetmeniz mümkün mü? Devamında da Ulusal Viyola Günleri fikri ortaya nasıl çıktı bunu öğrenmek isterim.

Meslek toplulukları tıpkı meslekten insanların çalışmalarını paylaşabilmeleri ve kendilerini geliştirebilmeleri için epeyce değerli. İnsan bir işe çok fazla odaklandığında yakın etrafında ya da uzakta olan gelişmeleri fark edemeyebiliyor halbuki bizim işimiz paylaştıkça gelişiyor ve güzelleşiyor. 

1968 yılında kurulan International Viola Society dünyadaki en esaslı ve daima enstrüman topluluklarından biri. Her yıl bir ülkede Memleketler arası Viyola Kongresi (IVC) düzenleniyor ve viyolacılar çalışmalarını paylaşıyor. Ben de 2019 yılında Polonya’da düzenlenen 46. Memleketler arası Viyola Kongresi’ne davet edilmiştim. Hem Türkiye’deki viyola eğitimi üzerine bir sunum yapmış, hem de içerisinde Türk yapıtlarının de bulunduğu bir konser sunmuştum. 19 ülkenin resmi olarak temsil edildiği bu toplulukta neden Türkiye’de olmasın diye düşünüldü ve kurucu lider olarak görevlendirilmemle birlikte Turkish Viola Society’nin temelleri atıldı. Ülkemizdeki kıymetli ve farklı alanlardan viyolacılardan oluşan mükemmel bir idare şurası oluşturduk. Birinci projemiz olarak ise Ulusal Viyola Günleri’ni hazırladık. Temelde hedefimiz huzurla ve güler yüzle ortamızda olacak herkese kapımızın açık olduğu, farklı eğitimlerden, bölgelerden ve kurumlardan viyolacıların birbiriyle bağlantı kurabilecekleri, çalışmalarını paylaşabilecekleri bir platform oluşturmak. Başka taraftan bu paylaşımları memleketler arası platformda bu alandaki kıymetli şahıslara ve kurumlara sunabilecek bir kapı açmak. Bu mesleğe adım attığım birinci andan itibaren yapmak istediğim şeyleri yavaş yavaş gerçekleştirebilme fırsatı bulmanın onuru ve memnunluğunu yaşıyorum da diyebiliriz.

Nisan ayında Ankara Müzik ve Hoş Sanatlar Üniversitesi’nde birincisi gerçekleştirilecek olan Ulusal Viyola Günleri fikrinde müzikseverleri nasıl bir içerik bekliyor?

Turkish Viola Society yapılanırken birinci önceliğimiz yalnızca yorumcular değil eğitimcilerin de bizlerle birlikte olmasıydı. Türkiye’de farklı okullarda farklı standartlarda viyola üzerine eğitimler veriliyor ve hepsi çok kıymetli. Eğitmenliğin ömür uzunluğu öğrencilik demek olduğunun da farkında olursak bu çalışmalarda bizlerin de öğrenip kendimizi geliştireceğimiz çok şey var. 6 gün sürecek etkinliklerimiz içinde Eğitim Fakülteleri, Hoş Sanatlar Fakülteleri, Hoş Sanatlar Liseleri ve Konservatuvarlara yönelik paneller ve çalıştayların yanı sıra değerli viyolacıların konserleri de yer alacak. Yani aslında farklı nesillerden viyolacıları bir ortaya toplayacağız ve bunun için hepimiz çok heyecanlıyım. Pandeminin gidişatına nazaran hudutlu sayıda izleyici kabul edebileceğiz lakin her ihtimale karşı tüm etkinlikler tıpkı vakitte çevrimiçi olarak da takip edilebilecek. Bu projeyi sunduğumda gerçekleştirebilme imkânı veren Ankara Müzik ve Hoş Sanatlar Üniversitesi’ne de ayrıyeten teşekkürü bir borç biliyorum.

 

Ankara Müzik ve Hoş Sanatlar Üniversitesi’ne de değinmeden geçmeyelim. Siz burada birebir vakitte hocalık yapıyorsunuz. Bu yeni üniversite ve misyonunuzdan biraz bahsedebilir misiniz?

Ankara Müzik ve Hoş Sanatlar Üniversitesi ülkemiz için gurur duyulacak kıymetli bir proje. 2017 yılında kuruldu. Rektörümüz Sayın Prof. Erol Parlak bu ülkenin yetiştirdiği en değerli sanatçı ve akademisyenlerden biri. Kültürel ve sanatsal olarak o kadar pahalı topraklarda yaşıyoruz ki, bu ülkenin bu türlü bir tematik üniversiteye muhtaçlığı vardı diye düşünüyorum. Halihazırda bu üniversitenin bir öğretim üyesi, tıpkı vakitte Turkish Viola Society lideri olarak benim amacım gerçekleştireceğimiz bu projeyle hem üniversiteye kıymet katmak, hem de milletlerarası platformda örnek gösterilebilecek bir aktiflik haftası gerçekleştirilerek ülkemin en iyi halde temsil edilebilmesini sağlamak.

 

Az evvel Viyola Kitabınızdan bahsettik lakin sizin bunun yanı sıra öbür kitaplarınız da var. Çocukluğundan beri notalarla büyümüş biri olarak sözlerle aranız nasıl?

Schopenauer  Memnun Olma Sanatı’nda der ki; “İnsanın neye sahip olduğu ya da ne hayal ettiği, ne olduğundan daha az ehemmiyet taşır. İnsan temel olarak sadece kendisinden zevk alır. Benlik pek uygun değilse bütün zevkler safra tadı yayılmış bir ağızdaki lezzet üzeredir. Yani En büyük memnunluk, kişiliktir.” Kitap okumayı sırf bir aktivite olarak görmemek, diğer görüşlere, öteki dünyalara açılan bir kapı, bir geçit, karakterimizi olgunlaştıracak, sağlamlaştıracak bir yol olarak görmek lazım. Bu yüzdendir ki salt enstrüman çalmak ya da salt fotoğraf yapmak bir kişinin sanatçı olmasına, daha da kıymetlisi keyifli olmasına yetmez, kendi memnun olmayan kişi ise kimseyi keyifli edemez.  Okumak empati yeteneği ve farkındalığı geliştirir, aslında insanlığı empati ve zarafetin kurtaracağına inananım.

Okuyucu olmak küçüklükten itibaren kazanılan kıymetli bir yönelimdir, çok küçük yaşlardan itibaren enstrüman eğitimi alan bireylerin ustaları olarak gördükleri enstrüman hocaları tarafından okumaya yönlendirilmeleri kuraldır.

Yazmak ise farklı bir serüven. Yapıtları vasıtasıyla yazarlarla tanıştıkça edebiyatın gücüne daha çok vakıf oluyor insan. Kendini söz edebilmenin anahtarı aslında sözler. Faklı alanlarda yazmayı daima sevdim. Evvelce sinema üzerine yazdım, çok küçük yaşlardan itibaren dvd ve bluray koleksiyonu yapmamın da büyük tesiri vardı elbette. Akabinde akademik hususlar üzerine yazmaya devam ettim, hala da ediyorum. Vakit içinde biriktirdiğim hikaye ve şiirler ise sonunda bir kitap haline geldi. Hayranı olduğun Kieslowski’nin Dekaloglarına gönderme niteliğindeki ismiyle “Aşk Üzerine Uzun Bir Öykü” 2020 yılında basıldı. Devamı da gelecek. Hayatın doğal akışında ben de zihnimden çıkanları takip etmekten büyük keyif alıyorum diyebilirim.

7Evvelki konserlerinize baktığımızda yanılmıyorsam barok devir isimlerinin ön planda olduğu izlenimine kapıldım. Bu tahminen de çaldığınız enstrümanın tabiatı gereği… Lakin yeniden de Barok devirle olan bağlantınızı sormak isterim. Bu devrin müziği size neler hissettiriyor?

Çaldığım enstrümanın kökleri barok devirdeki birtakım enstrümanlara dayanıyor diyebiliriz. Elbette ki Türkiye’deki eğitimim sırasında da barok periyodu severdim lakin bu periyoda özel olarak yönelmem lisansüstü eğitimim sırasında İtalya’ya olan bir ziyaretimde izlediğim bir konserle ağırlaştı diyebilirim. Bir aydınlanmaydı benim için. Bugüne kadar dinlediğim şeylerden farklıydı, ya da icra edenlerin yüzündeki yalnızca memnun olmakla tabir edilemeyecek kadar ağır haz hissine şahit olmamıştım. Hiç tatmadığım bir meyvenin lezzetini birinci sefer hissediyor üzereydim. Halihazırda Türkiye’de bir kurumda takımlı olarak çalışırken her şeyi bırakıp barok devir üzerine eğitim almak için İtalya’ya gittim.  Bu alandaki kıymetli bir okulda çok beğendiğim bir hoca olan Prof. Luca Morassutti ve daha birçok kıymetli müzisyenle çalışma fırsatım oldu. Barok periyoda ilişkin bir yapıtı yorumlamak için kesinlikle tarz hakkında fikir sahibi olmak, birtakım şeyleri algılayabilmek için birkaç adım geri gitmeyi bilmek gerektiğinin daha iyi farkına vardım. Orada yaşadığım müddet benim için çok kıymetliydi. Bu müziğin doğduğu yerlerde öğrenmek, icra etmek hem bu enstrümana daha fazla yakınlaştırdı beni, hem de sıkı sıkıya bağladı diyebilirim. Artık kendi bulunduğum kurumda şahsî gayretlerle barok periyot üzerine seçmeli dersler veriyorum, kendi öğrencilerimle mevzu üzerine yoğunlaşabiliyorum fakat tabi ki daha fazlasını hedefliyorum.  Ülkemizde de önümüzdeki periyotlarda en büyük hayalim barok periyot üzerine hem yorumcu hem eğitimci olarak daha fazla çalışma yapabilmek.

 

Geçtiğimiz yıl Beethoven’ın doğumunun 250. yıldönümüydü ancak ne yazık ki pandemi nedeniyle dünya genelinde yüzlerce aktiflik iptal oldu. Konserler açısından nasıl bir 2021 öngörüyorsunuz?

Pandemi beklenmedik bir durumdu ve ben insanların bu fevkalâde duruma olabildiğince ahenk sağlayarak üretmeye devam ettiklerini düşünüyorum. Elbette bizim işimiz canlı performans yani o anda paylaşmak, birlikte nefes almak ve hissetmek lakin hayatta başımıza gelecekler her vakit hesaplanamıyor. Öbür taraftan sanatkarlar da paylaşmanın yolarını arayıp buluyorlar. Mesela olur mu olmaz mı nasıl olur derken bir sürü çevrimiçi konser ve aktiflik gerçekleştiriliyor, ben yapılan bir çok aktifliği çok beğenerek takip ediyorum. 2021 yılında da en azından bir müddet daha bu formda devam edeceğini düşünüyorum. Sonuçta hayatta kıymetli olan durmamak, devam etmek, her şeye her duruma karşın.

 

Siz bu güç süreçte günlerinizi nasıl geçiyorsunuz? Pandemi tüm insanlığın biraz durulmasına, konutlarına kapanmasına neden oldu. Bu süreçte neler hissettiniz?

Benim durumum pandemiyi yaşayan öteki insanlardan biraz daha farklı gelişti.  Aralık 2019’da yani  pandemiden çabucak evvel bir cins lenfoma olduğumu öğrendim. Ocak ayında hastaneye yattım ve ben ağır bakımdayken pandemi ortaya çıktı. Yani maskeler ve dezenfektanlar çok daha evvelce hayatıma girmişti. Alanındaki uzmanlığının yanı sıra güler yüzü, olumlu yaklaşımı ve inançta hissettirmesiyle pahalı hekimim Prof. Dr. Zeynep Dilek Yeğin ve takımı sayesinde paniklemedim, gerilim yapmadım yalnızca akışına bıraktım. Kabullenebilmek çok kıymetli hayatta. İnsanların elinde olmayan sebeplerden ötürü yaşadıklarını atlatabilmeleri için evvel sakin olmaları gerekiyor. Biz ne kadar plan yaparsak yapalım hayatın müsaade verdiği kadarını yaşayabiliyoruz. Bu söylediklerim negatif manada değerlendirilmemeli. Ben hayatın kendisini bir eğitim süreci olarak görüyorum ve sonuçlar değil süreçlerin kendisinin bedelli olduğunu düşünüyorum. Tabi ki okumak yazmak ve üretmek bu süreçte benim için çok kıymetliydi. Son kitabımı hastanede tamamladım mesela. Enstrümanımdan bu kadar uzun müddet başka kalmamıştım hiç, bazen sahip olduklarımızın bedelinin farkına varmak için ufak ayrılıklar iyi gelebiliyor.

Herkesin konutuna kapandığı periyotta ben de tedavi sürecinde olduğum için doğal olarak projeler iptal edilmişti. Katılabildiklerime online olarak katılmak ise beni çok memnun etti ve ayakta tuttu. İnsanoğlunun güçlü ve zayıf taraflarını keşfettiğim bir periyottu de denilebilir. İnsanların iyi günde ya da makus günde yanınızda olmalarından çok samimi olmalarının daha kıymetli olduğunu düşünüyorum.   Mesela hiç tanımadığınız biri sorgulamadan size gelip kan veriyorken öbür bir kişi siz ağır bakımdayken söylediği geçmiş olsun kelamının hesabını sorabiliyor, eğilip bükülmediğiniz için. Ve buna bile gülümseyebiliyorsunuz, zira gecenin gündüze dönmesi kadar olağan her şey, zira her insan kar tanesi üzere birbirinden farklı ve eşsiz. Herkesin kendine nazaran doğruları, kendini haklı gördüğü taraflar var, sonları ve vazgeçişleri de elbette. Güç vakitler size geçip gitmeyi öğretiyor ve sahip olduklarınızın, kendinize kattıklarınızın pahasını. Bu usul süreçler adeta gözünüze sihirli bir gözlük takmışsınız üzere herkesi ve her şeyi daha net görmenizi sağlıyor, kendinizi bile. Sonuçta hayattaki her şey kendimizle ilgili değil mi, mutluluklarımız, hırslarımız, hüzünlerimiz, kızgınlıklarımız bile… Bence pandemi periyodu de bu açıdan çok değerli bir süreçti herkes için. Umarım bir an evvel pandemi biter ve yeni hayatlarımıza sahip olduğumuz özgürlüklerin farkındalığıyla devam edebiliriz.