İş hayatında genel olarak iki küme tanımlanır. Bunlardan birincisi bedensel çalışmanın daha ağır olduğu “mavi yakalı” diye tabir edilen kümedir. Oburu ise bedensel çalışmadan çok zihinsel üretim beklenen “beyaz yakalı” kümedir. Beyaz yakalı küme memurdan genel müdüre kadar uzanan, esasen masa başı işler yapan şahıslardır.
Beyaz yakalılar genelde iyi eğitim görmüş, yabancı lisan bilen, görece daha fazla kazanan, işlerinde daha hırslı bir küme olarak tanımlanıyorlar.
Beyaz yakalıların psikolojisini zorlayan 12 sorun:
1. Daima çalışma:
Çalışanların, günlük ve haftalık çalışma saatleri muhakkaktır. Lakin beyaz yakalılar için, bir farklılık vardır. Bitirilmesi gereken bir proje için geç saatlere kadar çalışma, tatilde deniz kenarında ya da gecenin bir saati gelen maile karşılık verme, bu sonları bozar. Bu da dinlenme vaktinin çalışma vaktiyle karışmasına neden olur. Yalnızca meskene iş götürmezler, işi her yere götürmek zorunda kalırlar.
2. Gaye baskısı:
Bugün tahminen birçok iş alanında, bu durum kelam hususudur. Lakin beyaz yakalılar için gayenin gerçekleşmemesi ile işten atılması ortasındaki süreç çok kısadır. Bu ağır gerilim kişinin ruhsal istikrarını çok zorlar.
3. Meslek amacı:
Birçok kişi çalışma hayatına girdiğinde, meslek zorlamasıyla karşı karşıyadır. Meslek maksatları, şirketler için istenen bir durumdur. Böylelikle, kişinin verimliliğini artırmak isterler. Kişi daima yeni ve daha üstte bir konum için kendini hazır meblağ. O istikamette düşünür ve çalışır. Bu durum; eş durumda olan bireyle rekabet nedeniyle, münasebetleri olumsuz istikamette tesirler. Tıpkı pozisyonda uzun müddet devam etmek, iş hayatının sona ereceği ile ilgili baskı oluşturur. Yani daima üste bakmak; olduğu durumun keyfini ve imkânlarını yaşamaktan, kişiyi alıkoyar. Bunun sonucu olarak yakın münasebetler yerini, samimiyetten uzak ve yapay münasebetlere çevirir.
4. Rekabet:
Birçok iş alanında grup çalışması işleri kolaylaştırır. Fakat beyaz yakalılarda hem takım olarak çalışma, hem de rekabetin tıpkı anda var olması zorlayıcı bir durumdur. Şirketler bunu sağlamak için çalışanların grup çalışması ile ilgili seminere katılmalarını isterler.
5. Toplumsallaşma sıkıntıları:
İş hayatının yoğunluğu ve gerilimi kişiyi yorar. Toplumsal yaşantı, kişi için esirgeyicidir. Ne yazık ki bu alanda da sorun vardır. Ağır iş temposu vakitle kişiyi toplumsal kümelerinden koparır. Toplumsal alan olarak iş etrafındaki arkadaşları kalır. Fakat onlarla olan münasebet; hem rekabet hem de hiyerarşi durumları nedeniyle içtenlikten uzak bir hal almıştır. Onlarla toplumsallaşması; işyerinde geçirdiği bir günden farklı olmayacak, bu da kendisini rahatlatmayacaktır.
6. Tatminsizlik:
Daima rekabet ve meslek gayeleri kişinin işten memnuniyetini de azaltacaktır. Olduğu konum bireye yetmemesi ve daima fırsat kollamak; çalıştığı konumdan tatmin olmasını da engelleyecektir.
7. Ekonomik meseleler:
Çok ağır iş temposunda yaşayanlar, bu durumla baş edebilmek için daha fazla dinlenme ve eğlenmeye gereksinim duyarlar. Tüm fırsatları tatille değerlendirmeye çalışırlar. Kendilerinin ödüllendirmek için, harcamalarında kısıtlama yaparak gerilime girmemeye çalışırlar. Birebir vakitte iş ortamı bazen podyum üzeredir. Şık ve marka giyinmek, bir formda mecburilik üzere gösterilir. Hatta şirketlerin bir kısmı giyim için çekler vermektedir. Lakin bu çeklerin harcanacağı giyim markaları, neredeyse taban giyim standartlarını oluşturur. Hem giyime hem tatil ve başka vakitlerde harcanılan paralar ekonomik manada önemli bir yük oluşturur. Birçok beyaz yakalı, kredi kartı borçları ve geleceğin ipotek altında olması tehlikesiyle karşı karşıyadır.
8. Münasebet sıkıntıları:
İş omurlarındaki yoğunluk, özel hayata gereğince ihtimam göstermeyi engelleyebilmektedir. Bu da, doğal olarak bağlarda problemlere neden olacak ve çatışmaları artıracaktır. İşteki meseleler ve münasebetlerdeki meseleler birbirlerini olumsuz istikamette, beslemeye başlar.
Mutsuzluk, tatminsizlik, huzursuzluk artar. Boşanma aldatma üzere durumlar daha sık görülebilecektir.
9. Mahremiyet: Birden fazla çalışma alanı artık açık ofis halindedir. Bu durum şirket siyaseti açısından; çalışanların denetlenmesini kolaylaştırır. Başka yandan ise çalışanların mahremiyetini zorlaştıracaktır. Eşle, sevgiliyle, aileyle telefonda konuşmak, bir yakınının ziyarete gelmesi, mola vermek engellenmiş olur. Kendine ilişkin alanın olmaması, kişiyi çıplak ve savunmasız hissettirir. Bir yandan rekabet kamçılanırken, başka yandan insanların ferdî sonlarının oluşumu engellenir. Şahsî hudutların azalması ise, dejenere bağlantılar için yer oluşturabilecektir.
10. Plaza lisanı:
Beyaz yakalı küme bir müddet sonra; artık gelenek üzere olan, yarı İngilizce yarı Türkçe “plaza dili” konuşmaya başlar. Bu lisan, “işin dili” olarak algılanabilir. Oluşan bu tuhaf lisan; kişiyi kendine ve yakınlarına yabancılaştıracaktır. Yabancılaşma, yakın münasebetlerden kopmasına neden olacaktır. Bununla birlikte; oluşan lisanı ve ömür alışkanlıklarıyla, kişi öbür birisi olacaktır. Durumu doğal görecek ve sistemin içinde kalmasını sorgulamak istemeyecektir.
11. Mobbing:
Ast-üst münasebetlerinde; üst konumda olan kişinin, astına ruhsal şiddet ve baskı uygulamasına MOBBİNG denir. Yani, yönetici/patron kabadayılığı olarak isimlendirilebilir. Bunun içinde düşmanca tavır, aşağılama, bilgi saklama, taammüden bitirilemeyecek işler verilmesi, yetkilerin sınırlanması, kişinin görmezden gelinmesi üzere birçok alan vardır. Mobingin içine ruhsal taciz girdiği üzere cinsel taciz de girebilmektedir. Türkiye’de yapılan bir araştırmada; 10 bireyden birinin buna maruz kaldığı görülmektedir. Yıldır-kaçır olarak da bilinen bu formülle, kişi hem yasal haklarından feragat etmekte hem de ruhsal olarak yaralanmaktadır. Beyaz yakalılar bu gerilimli ortamda, bir de mobbingle baş etmeye çalışmaktadırlar.
12. İş teminatı meseleleri:
Şahısların genç yaşta bu sıkı tempoyu kaldırması, nispeten daha kolaydır. Bir yandan iyi çıkar, öbür yandan iyi imkânlar cezbecidir. İş tertibin temelindeki gaye ve meslek odaklı çalışma, çalışma piramdinin zirvesine gerçek çıkmayı emreder. Meğer doruğa gerçek çıktıkça, kalan kişi sayısı giderek azalmaktadır.
Yani her çalışan, gelecekte o piramide tırmanamayacak ve işten ayrılmak durumunda kalacaktır. Gücü azalmış ve yaşı ilerlemiş kişi, işten ayrıldıktan sonra yeni bir iş bulmakta daha fazla zorlanacaktır. İş müracaatlarında genç ve dinamik kavramları, bugün için deneyim kavramının önüne geçmiş durumdadır.
Milliyet
