Eda Özdemir / Milliyet.com.tr – Özel dedektifler, mahkeme kademesindeki mevzular hakkında kanıt toplayıp, dava sürecinde birtakım durumların ‘netlik kazanmasına’ yardımcı olan şahıslar olarak nitelendiriliyor. Uzun yıllardır özel dedektif olarak çalışan Murat Uzunal, bayilik alan bir firmanın bayilik kontratına uygun çalışıp çalışmadığı ya da boşanma davalarında eşlerin sadakatsiz davranışlarda bulunup bulunmadığı üzere bahisleri araştırdıklarını lisana getiriyor.
‘BU MEVZUDA ÜLKEMİZDE BİR AÇIK VAR’
“Özel dedektif olmama bir tesadüfler sebep oldu” diyen Murat Uzunal, evvelki mesleğinin özel korumalık olduğunu belirtiyor. Uzunal, korumalık yaparken aldığı eğitimlerin, algı ve konsantrasyonunun bu mesleği yaparken avantaj sağladığını belirtiyor. 16 yıldır özel dedektif olarak çalıştığını belirten Uzunal, “Özel dedektifliğe geçiş sebebim, bu hususta ülkemiz genelinde bir açık olmasıydı. Sivil araştırmalar konusunda bir açık olduğunu gördüğüm için bu mesleğe geçiş yaptım” diyor.
YÖNLENDİRME YA DA İNTERNET ÜZERİNDEN GELİYORLAR
İnsanların kendilerine nasıl başvurdukları konusunda da bilgi veren özel dedektif Uzunal, müşterilerin avukatlık ofislerinin yönlendirmesi ya da arama motorları üzerinden kendilerine ulaştığını belirtiyor. Araştırılması gereken mevzulara nasıl yaklaştıklarını aktaran Uzunal, “Başvurularını ofisimize gelerek ya da telefon görüşmesi sonucu yapıyorlar. Araştırma yapmamızı istedikleri mevzuları aktardıklarında müşterimizin sıkıntısını tam olarak anladıktan sonra bir yol haritası sunuyoruz. Bazen daha kestirme yolları araştırıyoruz.” diyerek, müşterilerinin yasal taleplerini karşılamaya çalıştıklarını söylüyor.
‘HER ARAŞTIRMA İÇİN FARKLI PLANLARIMIZ OLUR’
Uzundal, kendileri için araştırmaya başlarken sonuç alma yüzdesinin muhakkak bir oranın üzerinde olmasının değerli olduğunu vurguluyor. Uzundal, “Biz firma olarak sonuçlanma yüzdesi düşük araştırmalar içinde bulunmuyoruz. Sonuçta işimiz, elle tutulur, gözle görülür kanıtlar elde etmek. Her araştırma için A planı, B planı, C planımız olur. Maliyet konusu ele alınır. Müşterimize avantajları ve dezavantajları ile sunulur” diyor.
‘ALDATAN TARAF SIKI ÖNLEM ALIRSA…’
Bilgi, delil ya da bilgi toplama noktasında hangi şartların zorluk yarattığı sorusuna ise Murat Uzunal, “En zorlandığımız şartlar külliyen izole olan şartlar. Örnek olarak boşanma davası üzerinde çalıştığımızı varsayalım. Bir aldatma durumu var fakat şahıslar çok dikkatli davranıp umuma açık alanlarda bulunmuyor. Bu tip bir durum bizi çok zorlar. Zira çalışmalarımız halka açık alanlarda yapılabiliyor” karşılığını veriyor.
‘YASALARA UYGUN DAVRANILMAZSA CEZA ALIRSINIZ’
Pekala, kişi ya da kurum, yardım aldığı dedektiften şikayetçi olabilir mi? Hukuksal hudut nerede başlayıp nerede bitiyor? Avukat Deniz Akbıyık, bu sorulara, “Dedektif kanıt elde etmek emeliyle maddelerimize muhalif bir harekette bulunursa, hem dedektiften hem de dedektiflik yardımı alan şahıstan şikayetçi olunabilir” karşılığını veriyor.
Maddelere karşıt elde edilen kanıtlardan kastedilenin ne olduğunu da açıklayan avukat Akbıyık, “Bir kanıt elde etmek gayesiyle, dedektif kişinin meskenine gizlice girerse, ‘özel hayatın saklılığının ihlali’ ve ‘konut dokunulmazlığının ihlali’ üzere hatalar oluşur. Bu türlü bir durumda hem dedektiflik yardımı alan şahıstan hem de dedektiften şikayetçi olabilir” ihtarını yapıyor.
YASASI YOK LAKİN YASAK DA DEĞİL
“Özel dedektiflik kimi ülkelerde yasal olarak düzenlenmiş bir hizmet tipi olsa da Türkiye’de özel dedektiflere ait bir yasa bulunmuyor” diyen avukat Deniz Akbıyık, dedektifliğin Türk Ceza Kanunu’na nazaran bir kabahat olmadığını da ekliyor. Dedektiflik kurumunun maddelerce düzenlenmemesinin, yasa açığından faydalanmak manasına gelmediğini söyleyen Akbıyık, bunun sebebini ise şöyle açıklıyor: “Çünkü, her ne kadar özel dedektiflik kurumunun düzenlenmemesi yahut kabahat olarak tanımlanmaması kelam konusu olsa da, dedektifin hareketleri, her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı üzere TCK’ya ve ilgili başka tüm mevzuata tabidir.”
BU KANITLAR MAHKEMEDE KABUL EDİLMİYOR
Merak edilen bir öteki husus da, dedektiflik yoluyla elde edilen dokümanların hangilerinin mahkemede kanıt olarak sayılıp sayılmadığı… Avukat Deniz Akbıyık, kanıtların geçerliliğinin kanunlara karşıt yoldan elde edilip edilmediğine nazaran değişeceğini söz ediyor. “Anayasamızın 38. unsuru ‘Kanuna alışılmamış olarak elde edilmiş bulgular, kanıt olarak kabul edilmez’ der” uyarısı yapan Akbıyık, şu bilgileri paylaşıyor:
“Söz konusu husus, hukukun temel prensiplerinden ‘Zehirli ağacın meyvesi de zehirlidir’ unsurunun anayasamızdaki tezahürüdür. Yani hukuka karşıt yollardan elde edilmiş kanıtlar yargılama esnasında kullanılamaz ve kanıt olma vasfını yitirirler.”
Akbıyık, dedektiflik yoluyla elde edilen kanıtların hukuka ters yollardan elde edilmişse geçerli sayılmayacağını lakin hukuka ters yollardan elde edilmemişse kanıt olarak kabul edileceğinin altını çiziyor.
BOŞANMA VE VELAYET DAVALARI BİRİNCİ SIRADA
Türkiye’de dedektiflere gelen talepler ortasında boşanma ve velayet davaları başı çekiyor. Özel dedektif Murat Uzunal, “Aldatılan erkek eşinden boşanırken nafaka ve tazminat ödemek istemiyor. Şayet bir sadakatsizlik sonucu bu duruma gelindiyse, kişinin hakkını savunmasından daha doğal bir durum olamaz” diyor.
‘DEDEKTİFLER MAĞDURİYET YAŞAYANLARIN YANINDA YER ALIR’
Özel dedektif bu tip durumlarda devreye girerek hizmet sunduğunu da belirten Uzunal, dedektiflerin mağduriyet yaşayanların yanında olduğunu söyleyerek, “Yasalarımıza nazaran zina kabahat değildir, ama sadakatsizlik mahkeme sürecinde kusur olarak kabul edilir. Özetle, özel dedektif mağduriyet yaşayan bireylerin yanında yer alarak, kaidelerin bireylerin lehine değişimi konusunda rol oynar” açıklamasını yapıyor.
YARGITAY: TEK TARAFLI DEDEKTİFLİK HİZMETİ BİR KUSUR
Avukat Deniz Akbıyık, Yargıtay’ın boşanma davasında taraf olan eşlerden birinin sırf dedektif tutmasını bir kusur olarak değerlendirdiğini belirtiyor. “Dedektif tutulması, tutan eş açısından davaya negatif tesir de yaratabilir” diyen Akbıyık, şu tavsiyelerde de bulunuyor: “Tabi her şartta somut olayın koşulları tekrar tekrar değerlendirilmeli, ayrıca bir kanıt elde etme imkanının olup olmadığına dikkat edilmeli ve bir hukukçu nezaretinde hareket edilmeli.”
‘SARILMA, EL ELE YÜRÜME ZİNAYI KANITLAMAZ’
Dedektiflik çoklukla maliyeti yüksek bir hizmet. Bu nedenle de ekonomik durumu iyi olan şahıslar, bu yola başvuruyor. Boşanma davalarında hangi delillerin ehemmiyet taşıdığını anlatan boşanma avukatı Serpil Çınar, “Boşanma davalarında, sadakat yükümlülüğünü ihlal eden eşin aldattığına dair kanıtlar kıymet taşıyor. Fakat değerli olan konu, mahkeme belgesine sunulan kanıtların hukuka uygun kanıtlar olması” diyor.
Sarılma, el ele yürüme ise duygusal bağı gösterir lakin zinayı kanıtlamaz” diyen Çınar, “Zinanın olması halinde eşin, üçüncü bir bireyle cinsel birleşmede bulunduğunun ispat edilmesi koşuldur. Yargıtay kararlarına nazaran bir kişinin üçüncü bir şahısla tıpkı konutta kalması, birlikte otele gitmesi halinde zina ispatlanmış sayılır. İnanç sarsıcı hareket dediğimiz bu durum telefon kaydı, fotoğraf, iletileşme içerikleri ile ispat edilebilecektir” ayrıntısını veriyor.
‘BİZ PAPARAZZİ ÜZERE ÇALIŞMIYORUZ’
Türkiye’de dedektiflerin paparazzi üzere çalıştığını düşünen pek çok kişi var. Türkiye’de dedektiflik kavramının yanlış anlaşıldığını düşünen özel dedektif Murat Uzunal, “Toplum bizi sadece eş takibi yapan beşerler olarak kıymetlendiriyor. Halbuki çalışma alanımız epeyce geniş. Mesela, kullandığınız şampuan ve kozmetik eserlerinin düzmecelerini tespit edip bulmak, sıhhatiniz için yapılan yararlı bir çalışma” açıklamasında bulunuyor.
Türkiye’de özel dedektiflik yasası şimdi olmamasının birtakım handikaplar yarattığını lisana getiren Uzunal, bu hususta kaygılı… “Bu bireylerin yaptığı profesyonellik dışı davranışlar, müşterilerimizin bize ulaştıklarında çok temkinli olmalarına sebep oluyor” diyen Uzunal, kelamlarını şöyle tamamlıyor:
“Bizim yaptığımız araştırmalar bize başvuran şahısların menfaatlerini muhafaza gayelidir. Nasıl bir avukat müvekkilinin haklarını korursa, biz de mağduriyet yaşayan bireylerin yanında yer alıyoruz. Bir de bizim paparazzi üzere çalıştığımızı düşünen kimi müşterilerimiz oluyor. Halbuki bizim yaptığımız araştırmalarda zımnilik ön planda.”
Milliyet
