Bostancı Mahallesi’nde bulunan Bostancı Camii; Ahizade Hacı Abdürrahim tarafından 16’ncı yüzyılda yaptırıldı. Caminin giriş kapısının iki tarafına yerleştirilen sütunlardaki döner taşlar ise yaşanan zelzelelerin akabinde hasar oluşan bölgeyi işaret ediyor.
Bu özelliği ile görenleri şaşırtan mescitteki sütunları inceleyen mimar Abdulkadir Evişen, 16’ncı yüzyılda bostan olan bölgenin yeri nedeniyle sütunların çökme belirtisine karşı bu formda yapıldığını söyledi.
Günümüzde cami girişinin solundaki sütunun dönmemesinin sebebini çökmeye bağlayan mimar Abdulkadir Evişen, Türkiye’de bu sistemle yapılan sırf 4 cami olduğunu lisana getirdi.
‘DÖNER TAŞLAR, MESCİTTEKİ TERAZİ SİSTEMİDİR’
Abdulkadir Evişen, bu sütunların Manisa, Kütahya ve Bursa’daki 3 mescitte daha bulunduğunu ve sütunların caminin taban yapısındaki çökmeyi ortaya çıkartmak için oluşturulduğunu söz etti. Sütunların caminin terazi sistemi olduğunu anlatan Evişen, şöyle konuştu:
‘Bostancı ‘Camii tahminen 16’ncı yüzyılda yapılmıştır. İmal tarihi net olarak muhakkak değildir fakat tamirat tarihi belirlidir. Bu caminin etrafında bilhassa de doğu tarafında bir çökme vardır. Sebebi de doğu tarafındaki yolda evvelce ağır tonajlı araçlar yoktu. Artık bu yolun etkin olarak kullanılması ve bilhassa yüksek tonajlı araçların geçmesi ile yere bir baskı uygulandı. Bu ağır araçlar yoldan geçtikçe caminin doğu kısmında çökmeler meydana gelmiş. Mescitte gördüğümüz iki tane sütun vardır. Bu sütunlardan birisinde dönme devam ederken başkasında dönme yoktur. Dönmeyen sütunda düşey eksende bir kayma meydana gelmiş. Bu çökmelerin izlerini aslında caminin duvarlarında da görmek mümkün. Caminin duvarındaki taşların ortasında açıklıklar oluşmuş.”
‘DÖNMEYEN SÜTUN BİZİ İKAZ EDİYOR’
Evişen, dönmeyen sütunun ikaz niteliğinde olduğuna da dikkat çekerek, ”Bu sütunlar, yani terazi sistemi aslında yapı için bizi ikaz etmiştir. Manası bu caminin doğu tarafında bir çökme olmuştur ve cami hafif sola yatmıştır. Terazi sistemi olarak vazife yapan bu sütunlar insan elinin gücüyle döndürülebilmektedir. Bostancı Camii’nin de sol sütunu mümkün çökmeden ötürü dönmezken sağ tarafındaki sütun ise hala ortadan yüzyıllar geçmesine rağmen elle döndürülmekte ve terazi vazifesini yerine getirebilmektedir” diye konuştu.
‘DÖNERLİ CAMİ DİYE BİLİYORUZ’
Her gün onlarca meraklının ziyaret ettiği Bostancı Camii’nin bulunduğu bölgenin sakinlerinden Mustafa Kaplanoğlu da çocukluk yıllarında büyüklerinin cami ile ilgili çeşitli kıssalar anlattıklarını söyledi. Bölgede caminin ‘dönerli cami’ olarak isimlendirildiğini belirten Kaplanoğlu, ”Bu caminin özelliği, sütunları dönerlidir. Sütunlarımızın birisi döner birisi dönmez durumda. O vakitlerin alimleri bunu mescitte rastgele bir basma olup olmadığını tespit etmek maksatlı bu sütunları yapmıştır. Sütunun dönmemesi zelzele olduğuna ve binanın hasar gördüğüne işaret ediyor. Bu sütunlar caminin zelzele sigortası gibidir” sözlerini kullandı.
Milliyet
