Türkiye’ye Avrupa’dan gönderilen atıkların rekor seviyeye ulaştığı son devirde, geri dönüşüm tesislerinde çıkan yangınların artışı da dikkat çekti. ‘Tuhaf yangınları’ haritaya döken Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, “Son 1 yılda 63 yangın çıkmış. 3 yılda 132 yangın var. Yılda 3-4 kere yanan fabrikalar var. İthal edilen çöplerin bir kısmı bu halde yakılarak bertaraf ediliyor. Bu fabrika yangınları kimi ülkelerde Interpol raporlarında kabahat olarak geçiyor” dedi. Marmara Üniversitesi Etraf Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Barış Çallı da ithal edildikten sonra geri dönüştürülmesi maliyet gerektiren atıkların yakıldığını belirterek, yakılan plastiklerin etrafa kanserojen gazlar saçtığına dikkat çekti.
‘Kasıtlı olabilir’
Mikroplastik kirliliğiyle ilgili araştırmalar yapan Çukurova Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, Türkiye’de son 3 yılda artan plastik ve geri dönüşüm fabrikalarında çıkan yangınları gösteren bir harita hazırladı. Türkiye’de geri dönüşüm tesislerinde son 3 yılda 132 yangın meydana geldiğini tespit eden Gündoğdu, bu yangınların kasıtlı çıkarılmış olabileceğine dikkat çekti. Türkiye’ye ithal edilen çöplerin bir kısmının bu yangınlarla ortadan kaldırıldığını savunan Gündoğdu, tespitlerini Milliyet’e şöyle anlattı:
“Bilerek yakma genelde geri dönüşüm tesislerinde gerçekleşiyor. Yanan işletmelerin bir kısmının Interpol tarafından yayımlanan raporda da belirtildiği üzere plastik çöp ithalatıyla bir bağlantısı olabilir. Yalnızca 2020’de 63 yangın çıkmış. Bu datalar, benim basına yansıyan yangınları tahlil ederek ulaştığım datalar. Bu kadar sık yangın olağan değil. Bu yangınları bilerek de çıkarıyor olabilirler. Bildiğim fabrikalar var. Yılda 3 – 4 sefer yangın çıkıyor. Bu fabrika yangınları birtakım ülkelerde Interpol raporlarında hata olarak geçer. İthal edilen çöplerin bir kısmı bu halde yakılarak bertaraf ediliyor. Atık plastikler yandığı vakit her 1 tonundan 1 tona yakın karbondioksit çıkıyor. Yalnızca karbondioksit de değil. Bunun içinde, dioxin, ağır metal, furan, PCB üzere kimyasallar var. Bunların hepsi kanserojen, hormon bozucu.. Hatta öldürücü rahatsızlıklara neden olabiliyor. Astım krizine neden olabiliyor. Bu yanan plastikler etrafa partikül ve kimyasal husus salıyor. Yakın yerde tavuk çiftliği varsa, etine, yumurtasına bulaşıyor. Tarla varsa ne yetişiyorsa onların içinde kalıyor. Bunların birçok kalıcı organik kirletici.”
Atık ithalatı 173 kat arttı
Greenpeace datalarına nazaran, Türkiye, Avrupa’dan plastik çöp almada birinci oldu. Avrupa Birliği ülkelerinden 2019’da ithal edilen 14 milyon ton atığın 582 bin 296’sı plastikti. 2019’da plastik atık ithalatı en yüksek düzeye ulaşarak aylık ortalama 48 bin 500 tona yükseldi. Bunun birinci 5’i İngiltere, İtalya, Belçika, Almanya ve Fransa’dan gelen atıklar. 2004’den bugüne plastik atık ithalatımız 173 kat artı. Bu her gün 213 kamyon dolusu plastiğin ülkemize boşaltılması demek.
‘Çevre ve sıhhat sorunu oluşur’
Marmara Üniversitesi Etraf Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Barış Çallı, Türkiy’nin son yıllarda önemli halde yurt dışından geri dönüşümlü plastik atık aldığına dikkat çekti: “Plastikler geldiğinde bu tesislerde muhtemelen elemeden geçiyor. Yüzde 100’ü de geri dönüştürülebilecek kalitede bulunmuyor.
Geri dönüştürülemeyen atıklar birikiyor. Ya Adana’daki üzere geceleri yol kenarına döküyorlar ya da olayın sigorta boyutu varsa tesisi yakıyorlar. Böylelikle para verip bertaraf ettirmesi gereken plastikten kurtuluyor. Geri dönüşümü olmayan plastiklerin açıkta yanması etraf ve sıhhat sıkıntılarına yol açar, PVC’lerden kanserojen gaz çıkar.“
‘Denetim olmalı’
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Etraf Mühendisleri Odası Lideri Ahmet Duran Kahraman: “1 yılda 132 fabrika yangınının çıkması denetimsizliğin göstergesi. Bu yangınlarda çıkan karbonlar, kanserojen buharlar var. Yanan kağıt, karton, tahta kesimi da olsa bir karbon yayılımıdır.”
Günlerce yanmıştı
Türkiye’nin atık ithalatında yaşanan artış, etraf örgütlerince sık sık gündeme getirilmiş, Adana’da yol kenarında yakılan İngiliz çöpleri büyük reaksiyon toplamıştı. MHP Kahramanmaraş Milletvekili Sefer Aycan da geçtiğimiz ay Meclis’te yaptığı açıklamayla atık ithalatının durdurulmasını talep etmişti.
Milliyet
