Türkiye’nin birinci beşerli uzay macerası, Alper Gezeravcı’nın Memleketler arası Uzay İstasyonu’na (ISS) gitmesiyle başladı.
ISS’de kaldığı 14 gün boyunca 13 deney yapan Gezeravcı, son deneyini de gerçekleştirdi.
Uzay şartlarının insan sıhhati üzerindeki tesirleri araştırıldı
Bunlardan sonuncusu olan, Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emel Emregül’ün proje yürütücüsü olduğu “METABOLOM” deneyiyle uzay şartlarının insan sıhhati üzerindeki olumsuz tesirlerinin ortaya çıkartılması amaçlandı.
Deneyle, astronotlardan toplanacak kan, idrar ve tükürük örnekleri üzerinde yapılacak moleküler seviyedeki ayrıntılı tahlillerle uzay şartlarının insan sıhhati üzerindeki tesirleri araştırılıyor.
Araştırmayla Gezeravcı’nın, uzay ortamı şartlarının tesiriyle gen ekspresyonlarında ve metabolizmalarında gerçekleşen fizyolojik ve biyokimyasal değişimlerin incelenmesi hedefleniyor.
Ayrıca, Türkiye’nin uzay araştırmalarında yerçekimi fizyolojisi, havacılık ve uzay tıbbı üzere hususlarda çalışacak uzmanlara daha fazla araştırma yapmak için yararlı datalar elde edilmesi amaçlanıyor. Bu dataların, dünyadaki hastalıklar için yeni tedaviler ve önleyici önlemlerin geliştirilmesinde yararlı olabileceği düşünülüyor.
Bakan Kacır: “Bilimsel çalışmalar, dönüşünden sonra da devam edecek”
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Gezeravcı’nın ISS’teki misyonu boyunca 13 bilimsel deney gerçekleştirdiğini belirterek
Bilimsel çalışmalar, (Gezeravcı’nın) dönüşünden sonra da devam edecek. Bu tecrübe, bilim insanlarımıza yeni araştırma imkanları sunacak. Türk bilim insanları, her alanda dünyayla yarışacak araştırmalar yapmaya devam edecek.
ifadelerini kullandı.
Tamamlanan deneyler
Gezeravcı, ISS’ye ulaştığı günden bu yana her gün programına uygun formda deneylerini sürdürdü.
Gezeravcı, MİYELOİD deneyiyle galaktik kozmik radyasyonun, yer çekimi değişikliklerinin ve uzayda kalış mühleti boyunca maruz kalınan öteki güçlü faktörlerin, astronotların bağışıklık sistemi ve kan üretimi sürecini nasıl etkilediğini araştırdı.
Uzay ve savunma endüstrisine kurşunsuz lehimleme konusunda kritik bilgiler sağlayacak “MİYOKA” deneyini yapan Gezeravcı, Türkiye’nin uzay, havacılık ve savunma endüstrisi için yeni kuşak gereç geliştirme kabiliyeti kazanmasında kıymetli katkı sunması beklenen “UYNA” deneyini de gerçekleştirdi.
Yer çekimsiz ortamdan etkilenen şimdi fonksiyonu keşfedilememiş genler ve bunların bağışıklık sistemiyle alakasını araştıran “MESSAGE” deneyine ait de çalışmalar yürütüldü.
Muş Bilim ve Sanat Merkezi öğrencilerinin önerisi olan ve öğretmenleri Birsen Geçer’in proje yöneticiliğini yaptığı “PRANET” deneyini de gerçekleştiren Gezeravcı, TÜBİTAK MAM’dan Prof. Dr. İskender Gökalp ile Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Bakan Yardımcısı Ahmet Yozgatlıgil’in proje yöneticisi olduğu uzay araçlarının itki sistemlerinin daha verimli hale getirilmesini amaçlayan “gMETAL” deneyine de imza attı.
Gezeravcı, ayrıyeten, Tuz Gölü’nde yetişen endemik Schrenkiella Parvula isimli halofit bitkinin uzay ortamına karşı verdiği fizyolojik ve moleküler yansıları araştıran “EXTREMOPHYTE” deneyini yaptı.
Gelecekte uzayda yaşayacak yüksek sayıda insanın muhtaçlık duyacağı besinlerin sağlanması ve kapalı ömür ortamlarındaki çevresel denetimlere dayanak vermesi için yeni bitkiler geliştirmeye yönelik birinci adım olan “CRISPR-GEM” ve mikroalg cinslerinin uzayda ömür dayanak sistemlerinde kullanılmalarının mümkün olup olmadığının araştırıldığı “UzMAn” deneyleri de bu süreçte gerçekleştirildi.
Gezeravcı, uzay ortamında alglerin, karbondioksitten oksijen rejenerasyonu, ek besin temini, su düzgünleştirme, ömür dayanak alanlarında kullanılmasını araştıran “ALGALSPACE” ve uzayda yaşamaya karşı oluşan hayati yansımaların “vokal kord” kaynaklı değişimlerle tespiti ve düşük yer çekimsizliğin sebep olduğu rahatsızlıkların ses frekanslarıyla tanımlanmasını sağlayacak “VOKALKORD” deneylerini de sürdürdü.
“OKSİJEN SATURASYONU” deneyiyle de yapay zeka dayanağıyla verilen havanın oksijen düzeyi hesaplanarak düşük yer çekiminin sebep olduğu farklılıklar ve rahatsızlıkların tanımlanması hedeflendi.