Uykusuzluk, iştah kaybı, huzursuzluk, olayla ilgili anıları tekrar yaşama, güvensizlik duygusu üzere belirtilerin travma sonrası gerilim bozukluğuna işaret ettiğini belirten uzmanlar, bu belirtilerin 1 aydan uzun müddet devam etmesi halinde uzmana başvurulması gerektiğini vurguluyor. Uzmanlar, her iki bireyden birinin hayat uzunluğu en az bir sefer ruhsal travma yaşadığına dikkat çekiyor.
Her 2 bireyden 1’i ruhsal travma yaşıyor
Ruhsal travmayı “kişiyi çok korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik hissi yaratan ve birden fazla sefer de olağan dışı, beklenmedik olayların yol açtığı etkiler” olarak tanımlayan Dr. Dilek Sarıkaya, “En önde gelen nedenlerden biri sarsıntı, sel üzere doğal afetlerdir. Savaşlar, birtakım taarruzlar, azap, cinsel istismar, aile içerisinde yaşanan birtakım şiddet olayları, beklenmedik kazalar, ani vefatlar ve önemli ölümcül hastalıklar ruhsal travmaya yol açabilir. Yapılan araştırmalar aslında her 2 bireyden 1’inin hayat uzunluğu en az bir defa ruhsal travmaya maruz kaldığını gösteriyor. Ruhsal travmanın en sık yol açtığı ruhsal hastalıklara baktığımızda ise önde gelen iki kıymetli hastalık depresyon ve travma sonrası gerilim bozukluğudur” dedi.
Bayanlarda 2-3 kat fazla görülüyor
Ruhsal travmanın her bireyde travma sonrası gerilim bozukluğuna sebep olmadığını söz eden Sarıkaya, “Yapılan araştırmalar travmanın bilhassa bayanlarda erkeklere nazaran 2-3 kata varan oranda daha fazla travma sonrası gerilim gelişimine yol açtığını gösteriyor. Depresyon, his durum bozukluğu ya da bipolar bozukluk üzere daha evvelden teşhis konmuş psikotik tablolar olabilir. Ek bir ruhsal hastalığı olan bireylerde de yeniden yaşanan ruhsal travmanın daha büyük olasılıkla travma sonrası gerilim bozukluğuna yol açabildiğini gösteriyor” diye konuştu.
Bedensel ve ruhsal kısıtlılıklar riski artırıyor
Kişinin yeniden bedensel ya da ruhsal birtakım kısıtlılıklarının olmasının da travma sonrası gerilim bozukluğu gelişme mümkünlüğünü artırdığını belirten Dr. Sarıkaya, “O yüzden de bilhassa evvelce teşhis konmuş bilinen ruhsal hastalığı olan bireylerin ruhsal travma yaşadıktan sonra daha hassas olduklarını bildiğimiz için bu şahısların travma sonrasında akut gerilim reaksiyonlarını daha ağır şiddette hissetmeleri ya da akut gerilim bozukluğu yaşamaları mümkündür. Bu belirtileri fark ettiklerinde kesinlikle takipte oldukları psikiyatri uzmanına en kısa müddette başvurmaları gerekir. Özellikle de uykusuzluk, iştah düzensizliği üzere birtakım ruhsal hastalıkların gidişatını olumsuz etkileyebilecek belirtileri yaşadıkları durumda hekimlerinden tedavi dayanağı almaları konusunda teklifte bulunabiliriz” tabirlerini kullandı.
Kaçınma davranışları önlenmeli
Bir ruhsal travma yaşandıktan sonra akut gerilim reaksiyonu olarak tanımladığımız telaş, kaygı, telaş ve birtakım kaçma davranışları yaşanmasının ruhsal travmaya karşı verilen olağan yansılar olduğunu söz eden Sarıkaya, “Fakat bu dehşet ve dertler sebebiyle kaçınma davranışlarımızı devam ettirdiğimiz taktirde, örneğin bir zelzele felaketi sonrasında konutta bulunmanın, meskene girmenin, kapalı alanda bulunmanın, inançlı olduğunu bildiğimiz birtakım kapalı alanlarda bulunmanın bize gerilim vermesi ve bunlardan kaçınma hali bu olayla ilgili yaşanan travmanın tesirlerinin kalıcı olmasına yol açabilir. Bunun yerine tek başına kalmakta zorluk çekiliyorsa güvenilen, şahsa takviye olabilecek birisiyle o ortamlara girmeyi ve böylelikle de kaçınma davranışlarını önlemeyi tavsiye ediyoruz” dedi.
Belirtiler 1 aydan fazla sürüyorsa dikkat!
Dr. Dilek Sarıkaya, akut gerilim bozukluğu, akut gerilim yansısı ve travma sonrası gerilim bozukluğu kavramlarının karıştırıldığını söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Kişinin ruhsal bir travma yaşadıktan sonra ortaya çıkan uykusuzluk, gerginlik, huzursuzluk, olayla ilgili anıları tekrar yaşama, olayın meydana geldiği ya da hatırlatan ortamlarda ağır huzursuzluk yahut badire yaşama, geleceğe dair ümitsiz fikirlere kapılma, temel bir güvensizlik duygusu hissetmesi ve huzursuz olma haline akut gerilim yansısı diyoruz. Aslında akut gerilim yansısı, olağan dışı olarak yaşanan bir duruma verilen olağan bir reaksiyondur. Çoklukla ruhsal travmadan çabucak sonra başlayıp yaklaşık 1 aylık bir müddette haftalar içerisinde azalarak kaybolmasını bekleriz. Ancak bu belirtiler çok şiddetli olduğunda, şahısta önemli uyku ve iştah bozukluğuna, fonksiyonellik kaybına yol açtığında, olaydan sonra en az 3 gün ve hatta 1 aya kadar devam edebildiğinde biz buna artık akut gerilim bozukluğu diyoruz. Şayet bu belirtiler 1 aydan daha uzun müddet devam ederse, bazen haftalar ve aylarca sürerse o vakit da travma sonrası gerilim bozukluğu tablosu hakim oluyor.”
Depresyona sürükleyebiliyor
Travma sonrası gerilim bozukluğunun kesinlikle bir ruh sıhhati ve hastalıkları uzmanına başvuruyu gerektiren bir ruhsal bozukluk olduğuna dikkat çeken Sarıkaya, “Nedeni, çok önemli bir seviyede fonksiyonellik yani yeti yitimine sebep olmasıdır. Bireyde çok besbelli uykusuzluk, iştah kaybı, olayla ilgili önemli ve rahatsızlık verici hayaller görme, gün içerisinde olaya dair birtakım anıları birden çok sefer yaşama, olayı anımsatan yerlerden ve bireylerden kaçınma davranışı sergileme, çok bariz depresif şikayetler dediğimiz moral bozukluğu, keyifsizlik, isteksizlik, karamsarlık üzere bir kadro belirtiler ve bunun sonucunda da depresyona yol açabilir. Bu nedenle de kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir ruhsal bozukluktur” diye konuştu.
Milliyet
