SENİM TANAY KARAKUŞ / [email protected]
1) Öncelikle aromaterapi nedir ve kökeni nereye dayanıyor?
Aromaterapi; bitkilerden soğuk sıkım ya da su buharı distilasyonu (damıtma) tekniği ile elde edilen suların (damıtmada altta kalır) ve sabit ve uçucu yağların (damıtmada üstte toplanır) hastalıkları önlemek, hastalıklardan korunmak ve iyi hissettirmek emeliyle dahilen oral, inhalasyon (soluma) ya da sıklıkla deriye sürme soluyla kullanılmasıdır.
Aromaterapinin M.Ö. 8 binli yıllara kadar uzandığını elimizdeki kaynaklardan görebiliyoruz. Tıbbi ders kitaplarının ve yazının ortaya çıkmasından evvel bitkileri, kökleri, yaprakları, çiçekleri, meyveleri yalnızca beslenme için değil tıpkı vakitte hastalıklara bilhassa de yaralara, travmalara ve kazalara bağlı enfeksiyonlara karşı muhafaza olarak kullanıyorduk.
Lakin damıtma bu manada değerli bir teknolojik sıçramayı sağladı. M.Ö. 6 bin yılında bunun ilkel bir örneğini Çin’de görüyoruz. Emsal tekniklerin eski Sümerler tarafından da kullanıldığı, ‘Medeniyet Beşiği’ olarak isimlendirilen Mezopotamya’da yapılan arkeolojik hafriyatlarda M.Ö. 5 bin yıl öncesine kadar uzanan ilkel damıtma ekipmanı kesimleri bulunmasıyla anlaşıldı.
Sizin aromaterapi ile tanışmanız nasıl oldu, hayatınızda neler değiştirdi?
2007 yılında göğüs kanserine yakalandım ve tedavi gördükten sonra benim için yeni bir hayat başladı. Kansere neden olabilecek her şeyden uzaklaşarak sağlıklı olma halinin devamını sağlayacak bir hayat haline geçtim. Bu süreçte mesleğimin de büyük getirisi oldu doğal lakin tabiatta muhtaçlığımız olan her şeyin var olduğunu fark ettim. Doğal ve organik bir ömrü araştırırken fitoterapi akabinde aromaterapi girdi hayatıma.
Hipokrates’ın dediği üzere “Yediklerimiz ilacımız, ilacımız yediklerimiz olmalı.’’ Bu süreç hayli değerli, yalnızca beslenmenin iyi olması yetmiyor. Sizi üzen her şeyi ve tüm kimyasalları hayatınızdan mümkün olduğunda çıkartmalısınız.
Eczacı olmamın da tesiriyle sentetik-kimyasal ilaç ya da kozmetikler ile aldığımız sentetiklerin yerine bitkileri nasıl kullanabileceğimi araştırırken tarihi 8 bin yıl öncesine giden aromaterapiyi de kapsayan fitoterapi ile tanıştım. Hem hoşluk bakımında hem de sıhhat alanında nasıl kullanıldığına dair ağır araştırmalarım ve akabinde aldığım eğitimlerle bugün hayatımın bir modülü haline geldi. Bu bahiste eğitimler veriyorum ve herkese anlatmaya çalışıyorum.
Aromaterapi deyince pek çoğumuzun aklına gelen şey kozmetik ve masaj. Bunun ötesinde aromaterapi dünyası nerelere kadar uzanıyor?
Evet hatta birinci akla gelen masaj. Bu aslında holistik aromaterapi… Yani kişinin iyi olma halini, kişiyi iyi hissettirerek sağlamaya çalışmak. Lakin aromaterapi en önemli holistik aromaterapi, estetik aromaterapi ve klinik aromaterapi olmak üzere üç kümede toplanabilir. Bunların ortasında en değerlisi ve en eskisi klinik aromaterapi olan ilaç etken unsurunun yerine ya da tedaviyi tamamlayıcı olarak kullanılan aromaterapi idaresidir.
Klinik aromaterapi belirli bir rahatsızlığı hedefleyerek onu iyileştirmek üzere yapılan sistemli uygulamalardır ve tabip nezaretindeki tıbbi bir tedaviyi takviyeler.
Arometerapi, koklama (inhalasyon) yolu ile saniyeler içinde beynimizdeki kıymetli noktalara ulaşıp nöronal bir sinyalizasyon başlatıyor. Bu, kokladığımız molekülün fonksiyonuna nazaran antistres, odaklanma, cüret, hatırlama, bellek, motivasyon vb. beyinsel fonksiyonlarımızı gerekli nörokimyasalların salınımını uyararak harekete geçiriyor. Bunlar ruhsal sonuçlar üzere gözükse de bedenimiz nörokimyasallarla konuşuyor kendi içinde. Yani tüm beden sistemlerimiz içindeki işleyişe tesir ediyor.
Aslında aromaterapi başta İngiltere olmak üzere birtakım ülkelerde ödeme kapsamına alınmış olan bir tedavi formülü. Pekala, tamamlayıcı bir tedavi sistemi olarak aromaterapinin Türkiye’deki durumu nasıl?
Evet, İngiltere ve birçok Avrupa ülkesinde klinik olarak uygulanan, ödeme kapsamında olan bir tedavi yolu aromaterapi. Sıhhat sistemi tüm dünyada, tedavi muvaffakiyetini ve hasta memnuniyetini yükseltmek için inançlı, düşük maliyetli ve farmakolojik olmayan sistem arıyor. ABD’de bu nedenle son yıllarda hastanelerde aromaterapi kullanımı artış gösterdi.
Ülkemizde de ben ve kimi meslektaşlarım, bu mevzunun bizde de yaygınlaşması için çalışıyoruz. Sıhhat Bakanlığı da aromaterapi mevzuatı oluşturmak için çalışmalarına başladı.
Aromaterapi pandemi sürecinde görülme sıklığı gitgide artan kanser hastalığından korunmada ne tıp tesire sahip? Yani biz aromaterapiyi ne formda uygularsak kanserden korunmak için bir kalkan yaratmış oluruz?
Kanserden korunma için öncelikle kişinin gerilim idaresi, beslenme ve hayat değişikliğini öğrenmesi gerekiyor. İşte tüm bu süreçlerde aromaterapiden çok yarar sağlayabiliyoruz.
Faal olarak kanser tedavisi gören şahıslar de aromaterapiden takviye alabilir mi? Kemoterapi ve radyoterapi tedavisi görürken aromaterapiden nasıl faydalanılabilir?
Birinci olarak kanser tedavisi çok güçlü bir süreç, kişinin bu süreçte ömür kalitesi düşüyor. Bu süreçte gerilim, keder, bulantı, halsizlik ya da radyasyon yanığı üzere komplikasyonlarla başa çıkmak gerekiyor. Bu nedenle aromaterapinin, doktor tedavisi devam ederken alanında uzman tabipler tarafından uygulanması gerekiyor.
Kişi kemoterapi alıyorsa ilaçları ile etkileşime girmemesi ismine rastgele bir bitkisel destek önermiyoruz. Kemoterapi almıyorsa ya da sağlıklı bir bireyse anti-kanser yağlar, bitkiseller kullanabilir, kullanmalıdır da…
Anti-kanser tesirli sabit ve uçucu yağlar var, bunlar dönüşümlü olarak kullanılabilir. Burada altını çizmemiz gereken ve en kıymetli nokta, bitkisel eserlerin aralıklarla kullanılması ve eczacı ya da tabibin nezaretinde kullanılması gerektiği.
Bitkisel eserler ya 1 ay kullanılıp 15 gün orta verilerek ya da 3 ay kullanılıp 1 ay orta verilecek halde kullanılmalıdır. Bu eserler asla orta vermeden kullanılamaz. Burada çabucak parantez açmak istiyorum; bitki çaylarının da kendi içerisinde bir dozu vardır. Bitki çayları da kesinlikle bir sıhhat uzmanına danışılarak kullanılmalıdır.
Antikanser, antioksidan nar çekirdeği yağı, üzüm çekirdeği yağı, çörek otu yağı, incir çekirdeği vb. yağlar dahilen alınmalıdır.
Uçucu yağlardan da limon, bergamot, portakal, çay ağacı, copaiba (regülatördür pelesenk yağı), frankincense, biberiye, adaçayı, kekik, timol tipi çok kuvvetli anti-kanser yağlardır. Bu yağlar içeriğinde bulunan terpen moleküllerinden ötürü anti-proliferatif (kontrolsüz çoğalmayı önleyici), nekrozis (kanser hücresini öldürme), apoptozis (saçmalayan, denetimsiz çoğalan hücreyi yok etme) uyarıcı tesirleri vardır. Günde 1-2 damla, sabit yağa ya da bala (yağın tadına bağlı olarak) karıştırıp içilebilir. Olağan burada ilaç kalitesindeki yağlardan bahsediyorum.
Operasyon sonrası yaraların süratli iyileşmesi ve skar denilen hasarlı dokuları minimuma indirmek için de bu aromatik yağlara başvurulabilir mi? Bu mevzuda en tesirli olan yağlar hangisi ve nasıl uygulamak gerekir?
Aromaterapi yara iyileşme konusunda muazzam tesirli bir formül diyebilirim. Şöyle ki yara iyileşmesi ne kadar süratli olursa skar oluşumu da o kadar az olur ve aromaterapi çok süratli iyileşme sağlarken skarı minimize etmiş olduğu üzere sonrasında oluşan skarı da daha iyi hale getirir.
Bu hususta en iyi ve tesirli yağ ölmezçiçek yağı, olağan bunu belirli oranlarda nar çekirdeği üzere doku onarıcı sabit yağlarla karıştırarak uyguluyoruz.
Göğüs kanseri ve aromaterapi üzerine yapılmış bir çalışmanın sonuçlarını okumuştum. Göğüs kanseri tedavisi sonrası kolda ortaya çıkan lenfödem üzerinde bile çok önemli iyilik hali sağladığı tespit edilmiş. Aromaterapi kişinin hayatına bunun üzere öbür ne tıp katkılar sunuyor?
Lenfödem göğüs kanserinde en sık görülen komplikasyon. Aromaterapik yağlar ile formülize edilmiş bir yağ karışımı ve yanlışsız uygulama biçimiyle büsbütün iyileşme görülüyor lenfödem konusunda.
Aromaterapinin gerilim ve uyku bozuklukları, ağrı, bağışıklık sistemi güçlendirme, enfeksiyon hastalıkları, yaşlı hasta bakım ve psikolojisi, bilişsel bozukluklar, konsantrasyon bozuklukları üzere çok geniş bir kullanım yelpazesi var.
Kanser tanısı alan ya da kanser tedavisi gören bireylerin takıldığı ve korktuğu bahislerin başında çoklukla kullandığı bir şeyin faydadan çok ziyan vermesi geliyor. Aromaterapi için büsbütün yan tesiri yoktur demek mümkün mü? Aromaterapi istenmeyen halde bedene ziyan verebilir mi?
Bitkisel olan bir eserin büsbütün zararsız olduğunu düşünmek yanlış.Aromaterapi de başka tüm bitkisel sistemler üzere dozunda ve gerçek uygulandığında bireye yarar sağlar. Fazlası ya da yanlış kullanımı şahsa onu mevte götürebilecek ziyanlar verebilir.
Kansere karşı hatta tüm hastalıklara karşı korunmada bağışıklık gücünün ne kadar tesirli olduğunu bu son 1 yıldır iyice anladık. Bağışıklığımızı güçlendirmek için aromaterapiden nasıl yararlanabiliriz? Mesela hangi aromatik yağlar konutumuzda olmazsa olmaz?
Bağışıklık epey değerli bir mevzu, bahsetmeden geçemeyeceğim. Bağışıklık sistemini çok uyarmak, onu kendisine karşı da uyarmak manasına gelebilir. Gücünü immün sisteme harcamaya çalışan bir beden viral bir enfeksiyonla karşılaştığında bununla baş edebilecek kâfi enerjiyi bulamayabilir. Kovid sürecinde bunun sonuçlarını sitokin fırtınası olarak gördük. Yürüyerek girdiği hastanede 1 günde kötüleşip 3 gün içerisinde hayatını kaybeden hastalara şahit olduk. Bu nedenle evvel sağlıklı beslenmek akabinde tabip ve eczacının yönlendirmelerine kulak vermek gerekiyor.
Bağışıklık güçlendirici olarak limon, zerdeçal, akgünlük, mercanköşk uçucu yağı, bağışıklığı regüle edici pelesenk, lavanta yağı üzere uçucu yağlar var.
Konutumuzda kesinlikle olması gerekenler; lavanta, limon, nane, kekik, ökaliptus, çayağacı, timol, pelesenk, turmeric, akgünlük, biberiye sineol ve bergamot diyebilirim.
Aromaterapi, psikolojimizi ne istikamette etkiliyor? Bilhassa kanser psikoterapisinde aromaterapiden ne halde faydalanılabilir?
Uçucu yağlarda bulunan uçucu moleküller nasal kavite dediğimiz -üst damağımızın burun kısmı- bölgede, yeniden tıpkı bölgeye komşu olan, beynimizde koku soğanı dediğimiz bölgenin duyu nöronları tarafından algılanır ve koku sinyalizasyonu başlar. Bu sinyalizasyon da ilkel beyin dediğimiz amigdalaya ve eş vakitli olarak şuurlu bilişimiz dediğimiz beyin korteksine, beden iç sistemlerimizin yönetilmesini sağlayan bölge olan hipotalamusa uğramak zorunda kalmadan anında ulaşır. Bütün bu harita saniyeler içinde oluşur ve kişinin ruhsal süreçleri etkilenmiş olur; öğrenme, gerilim, HPA aksı(iç sistem işleyişleri) etkilenir.
Aromaterapiyi meskende kendi kendimize uygulamak sakıncalı mı? Sıhhatimizi koruyacak halde aromaterapiyi uygulamanın yolları nelerdir?
Aromaterapi konutta de uygulanabilen ve aslında uygulanması yarar sağlayan bir sistemdir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, kullanıcıların aromaterapi konusunda uzman eczacı ya da tabipten bu bahiste eğitim almaları… Püf noktaları, nasıl kullanılması gerektiği, nelerle etkileşime girebileceği, ne kadar sıklıkla ve hangi oranlarda kullanılması gerektiği üzere bir çok dikkat edilmesi gereken mevzu var.
Bazen bize gelen hastalardan da gözlemliyoruz; beşerler bu bahiste internetten kaynağı muhakkak olmayan yayınlardan bilgi edinmiş ya da TV’de görüp öncesini ya da sonrasını dinlemeden aklında kalanı uygulamış. Sonrasında olumsuz bir durum yaşadığı için eczacıya danışıyor. “Bitkidir, her sıkıntıya devadır” ya da “Bitkidir, zararsızdır” diye düşünmek gerçek değil.
Aromatik yağlardan şifa bulmak isteyenler bunları nerelerden temin etsin? Husus bitkisel içerik olunca nedense adresimiz öncelikle aktarlar oluyor. Bu bahiste neler söylemek istersiniz?
Mevzu bitkisel içerik ise birinci gidilmesi, danışılması gereken yer eczane ve eczacı. Onun yönlendirmesi olmadan muhakkak hiçbir yerden alınmamalı.
Milliyet