Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, kibir ve gururun psikolojisi hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Toplumda kibir olarak bilinen gururun, aslında hastalık değil, hastalık belirtisi ve kişilik sorunu olduğunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kibir, kişinin büyüklük hissini yoğunlukla yaşamasıdır. Narsistik kişilik dediğimiz kişilik yapısı vardır. Bu bireylerin hayatlarının en büyük teması, büyüklük hislerinin yüksek olmasıdır. Kendilerini özel, üstün ve seçilmiş görürler. Başka insanları da küçük görürler. Bu şahısların hak hisleri kendilerine yöneliktir. Bu bireyler sıra beklemekten hiç hoşlanmazlar. Trafikte sen benim kim olduğumu biliyor musun diyen bireyler tam narsistik şahıslardır. Kendilerini inanılmaz üstün ve ayrıcalıklı görürler ve bu ayrıcalığı her yerde kendilerine tanınmasını beklerler” diye konuştu.
Kendini gerçekçi halde tahlil eden bireyde kibir olmaz
Bu bireylerin ruhsal tahlilleri yapıldığında bireylerde özgüven değil, öz beğeni olduğunun görüldüğünü belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Özgüven bir kişinin kendiyle barışık olmasıdır. Özgüven kişinin sıhhati açısından tavsiye edilmektedir lakin öz beğeni kişinin kendisinde olmayan şeyleri varmış üzere görmesidir. Kişi kendinde olan şeyleri görürse esasen büyüklük duygusu yaşamaz. Kendini gerçekçi bir biçimde tahlil eden bir beşerde kibir olmaz. Her insan biriciktir, hiçbir insanı küçük görmemek gerekir. Narsistik şahıslar kendilerini üstün, başkalarını küçük görür. Bu durumu kişilik haline getirmişlerdir” dedi.
Modernizm kibirli olmayı empoze ediyor
“Öz beğeni kişinin kendisini beğenmesidir” diyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, şunları söyledi:
“Narsistik kişinin kendine hayranlık hastalığıdır. Kişiliğindeki en büyük ana tema da büyüklük duygusudur. Büyüklük duygusu olan şahıslar sarımsak yemiş bireyler üzeredir. Tevazulu üzere gözükürler fakat tevazuunun ardında kendini büyük görme vardır. Hatta kibirli birisi tevazuunun prim yaptığı bir ortama girmiş, çok tevazulu davranmış. ‘Sen niçin bu türlü davranıyorsun evvelce bu türlü değildin?’ diye sorulunca da ‘Ben tevazuda da en büyük olmalıyım’ demiş. İnsanoğlunda en önde olma, en iyi olma üzere bir his vardır. Bu, insanın ilkel ve yabanî bir duygusudur. İnsanın bu hissini eğitmesi lazım. Bu his herkeste az ya da çok var. Modernizm, kapital sistemde özgüven ismi altında gururlu ve kibirli olmayı empoze ediyor. Kendini övmeyi maharet olarak sunuyor.”
Kibirli bireyler kendini kutsallaştırmıştır
Kibir hissinin kendini büyük, başkalarını küçük görmek olduğunu söyleyen Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kibrin bir ucunda da şu vardır; diğerlerini küçük görmezsin lakin kendini büyük görürsün. Bu stil bireyler mütevazı üzere gözükür. Ancak yakın ilgilerde anlaşılır ki kişi kendini kutsallaştırmıştır. Bu biçim büyüklük kendine tapmaktır. Sahip olduğu birçok nimeti kendinden bilmektir. Bu durum yaratılış kanunlarına da varoluş ideolojisine de aykırıdır” dedi.
Kibirli şahıslar yalnız kalırlar
Kişinin dikkat etmesi gereken ögenin haddini bilmek olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Büyüklük hastalığı olan şahıslar sonlarını ve nerede duracaklarını bilmezler. Ben en iyi önderim diyen bireylerdir. Büyüklenerek konuşan şahıslardır. Beşerler anlamasa da bu davranışlar ahlaka zıt düşer. Beşerler sevmez ve soğurlar o şahıslardan. Bu tipler farkında olmadan sevilmezler. Kibir sarımsak kokusu üzeredir, saklayamazsınız ses tonunuzdan bile anlaşılır. Kibir itici ve soğuk bir histir ve onun için kibirli şahıslar yalnız kalır. Başarılı oldukları vakit etrafları dolu ve kalabalıktır. Emekli olduklarında yahut muvaffakiyetlerini, güçlerini kaybettikleri vakit bu bireyler yapayalnız kalırlar. Bu sefer de insanları menfaatçi olmakla suçlarlar. Hâlbuki beşerler onları değil, onlardaki çıkar için yanlarında dururlar zati. Büyüklük hastalığı olarak da isimlendirebiliriz. Cetlerimiz daima söylemiş “Gururlanma padişahım senden büyük Allah var” diye. Bu, insanın ruhsal olgunlaşmasının en değerli mahzur unsurudur” dedi.
Narsistik kişi sevgi yatırımını hakikat yapamıyor
İçindeki büyüklük hissini terbiye etmeyen bir insanın ruhsal olgunluğa erişemediğini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Büyüklük duygusu yemek, içmek, üremek üzere beşere kodlanmıştır. Narsisizm duygusu en çok olan varlık çocuktur. Çocuklar dünyayı kendi etraflarında dönüyor sanırlar. Büyüdükçe sevgi yatırımlarını başka kuşaklara anne babalarına, hayata, hayat ideolojisine, varoluşa, yaratıcıya vs. yaparlar. Bu türlü durumlarda sevgi kaynağını yanlışsız yönetmiş olur. Narsistik kişi bütün yatırımını kendine yapıyor. Freud şizofreniye de ‘Sekonder narsisizm’ demiş. Şizofren kişi kendi dünyasında yağmurlar yağdırır. Hastalık olan budur” diye konuştu.
Kibirli şahıslar, sıradanlıktan korkarlar
Akıl sıhhati yerinde olduğu halde kendini özel, değerli, üstün gören bir kimsenin kibir özelliğini taşıyan bir kimse olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, şunları söyledi:
“Kibirli şahısların ardında dayanılmaz bir kaygı vardır aslında. Sıradan olma korkusu vardır. Onun için ‘Sıradan olmaktansa hiç yaşamayayım’ der. Narsistik yaralanma dediğimiz yaralanma yaşar. Başarısız olduğu vakit ‘Ben başarısızım neden yaşayayım ki?’ diyerek intihar eder, narsistik yaralanma yaşayanlar. Onun için başarısızlığı tolere edemezler. Dünyada intiharın artış sebeplerinden birisi de narsisizmin bir illet formunda global olarak yayılmasıdır. Kendini yeryüzü İlahı üzere gören bir insanın her şeyi denetim etmeye gücü yetmiyor.
Herkesi denetim etmek isterler
Narsistik insanın en büyük özelliği ‘Ben her şeyi denetim etmeliyim, daima benim dediğim olsun’ der. Çok denetim duygusu vardır. Çocuğunun, eşinin gördüğü rüyayı bile denetim etmek ister, bu davranışın ardında narsisizm vardır. Mütevazı rolü oynasa bile iç dünyası o denli değildir. Sıradan olma korkusu nedeniyle devamlı çalışırlar. Kapital sistem bu şahısları çok iyi kullanır. ‘Başarısız olmaktansa ölmem daha iyi’ diyerek vefatına devam ederler. “Ya mevt ya başarı” ömür ideolojileri budur. Çok çalışır, çok üretirler daima parmakla gösterilen, özel, üstün olmak isterler. Bunun için barışçıl olmayan rekabet yaparlar. Çelme takarlar, oburunun ekmeğiyle oynarlar. Sadece kendi güçlerini, iktidarlarını devam ettirmek için. Tehlikelidir. Dünyada da bunun üzerinden savaşlar çıkmıştır, aile içi arbedeler bu yüzden çıkıyor. Kendi dünyamızda, konutumuzda, toplumda iç barış istiyorsak evvel narsisizmi terbiye etmemiz lazım.”
Bu türlü bireylerin hislerini yönetebileceğini belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Evlilikte hepimizin içinde narsistik eğilimler var. Bunun farkına vardığımız vakit korkmayalım bu bize ömür gücü olabilir. Yani çok çalışkan yapar ancak emelinizi egonuzu tatmin değil de toplumsal yarara çevirmemiz lazım. Ferdî faydayı değil, toplumsal faydayı gözetmemiz lazım. Narsistik kişi içindeki başarılı olma eğilimini topluma yararlı olmaya çevirirse bu kişi narsisizmin tarafını değiştirmiş olur. Zira bu duyguyu öldüremeyiz. Bu tıpkı vakitte insanların alkışıyla beslenme duygusudur, şöhret duygusudur, zenginleşme duygusudur. Her insan varlıklı olamaz, ünlü olamaz, başarılı olamaz lakin her insan iyi bir insan olabilir. Ego ülkümüzün ne olduğu kıymetli bu türlü durumlarda” dedi.
Bu beşerlerle nasıl baş edilebilir?
Bu türlü şahıslarla yaşamak zorunda olan şahısların de olduğunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bir kişinin narsisizmini denetim etmek istiyorsak evvel kendimizden başlayacağız. Münasebetlerde ne ezeceğiz ne de ezdireceğiz. Birinci unsur budur. Narsistik kişi kendi hudutlarını zorlar. Onun için narsistik şahıslar kanser hücresine benzeri. Kanser hücresinin özelliği nedir? Yanındaki dokuları harap ederek büyür. Doyumsuzdur, sorumsuzdur ve sınırsızdır. Karaciğerde başlar, büyür karaciğerle birlikte kendisiyle birlikte ölür. Vefatına büyür. Narsisizm de böyledir, açgözlüdür. Hepimizin genç yaşta bile üç beş tane kanser hücresi bedenimizin sağında solunda bulunur. Bağışıklık sistemi zayıfladığı vakit o hücreler çoğalır. Narsisizm de ruh kanseridir. Ruh yapımızı kanser üzere kaplar. Toplumsal kanserdir birebir zamanda” diye konuştu.
Narsistik kişi, eşini uzvu üzere görür
Narsistik şahısların aile bağlantılarını de olumsuz etkilediğini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Özellikle aile içinde erkeklerde daha çok oluyor. Para onda güç onda ve denetim etmek istiyor eşini. Köle üzere görüyor. Narsistik kişi eşini uzvu üzere görür. Kalk der kalkar, dur der durur. Onu farklı bir birey olarak görmez. Ona kendisinin başka bir birey olduğunu kişinin anlatması gerekiyor. Narsistik şahsa mutlaka mütevazı davranılmaz. Narsistik kişinin karşısında mütevazı davranırsanız size nasihat vermeye başlar. ‘Sen başarılısın, iyi şeyler yaptın lakin bu mevzuda şu münasebetlerle senin üzere düşünmüyorum’ diyerek o şahısların kişiliğini değil yanlışlarını eleştirmek gerekir. Kişiliğini eleştirirseniz size saldırırlar. Mesela eşi, ‘Aslında iyi bir beşersin, bizlere sahip çıkıyorsun bizler için çalışıyorsun lakin şu davranışın iyi değil’ halinde hislerini lisana getirirse bir süre sonra iki taraf da birbirinin narsisizmini denetim etmeye başlar. Böylelikle denetim etmek isteyen kimse sonları olduğunu anlar. Kişi kendi sonuna narsistik kişiyi sokmayacak. O nedenle birlikte yaşama şuuru geliştirmek için narsistik bireylere münasebetleriyle birlikte hayır demek lazım. Biz bu türlü durumlarda zorluk çeken şahıslarla hayır deme mahareti kazandırmaya çalışıyoruz” dedi.
Narsistik şahısların paha verdiği şeyleri kaybetmekten korktuklarını tabir eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu şahıslara ‘Bu halde devam edersen bunları kaybedersin’ denildiği vakit özeleştiri yaparlar. O nedenle bu şahısların kıymet verdiği şeyleri bulmamız lazım. Bedel verdiği şeyi kaybedeceğini anladığı vakit kendini değiştirmeye başlar. Narsisizmi devam etse bile davranışlarını düzeltebilir. Narsisizm de onun için hudut koyma hüneri çalışıyoruz. Kendi narsisizmimizi de yenmek için sessiz iyilikler yapılması tavsiye ediliyor. Göstere göstere yapılan iyilik narsisizmi besler. Narsisizmi eğitme usulüdür bu. Ödev olarak bu şahıslara sessiz iyilik yapmayı veriyoruz” dedi.
Kusurları yazılı olarak iletilebilir
Narsistik kişinin toplum içerisinde eleştirdiğiniz vakit yara aldıklarını kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Ama bu kişiyi tek başına çağırıp yanlışı söylendiğinde o kimse onuru kırılmadan kusuruyla yüzleşebilir. Buna karşın kişi birebir yanlışa devam ediyorsa evvel kelamla uyarılır daha sonra gerekiyorsa yazılı olarak uyarılır. Aile içinde yazılı olarak uyarın diyoruz bazen. Birtakım şahıslara sözel ihtar değil yazılı ihtar daha tesirli olmaktadır. Bunlara karşın düzelmiyorsa somut adımlar atmak gerekebilir” diye konuştu.
Milliyet
