Son yıllarda su düzeyi, kıymetli ölçüde azalan Burdur Gölü’nde tuzluluk oranında da süratli bir artış gözlendi. Suyun azalmasıyla aykırı orantılı olarak tuzluluk düzeyinin yükselmesiyle göldeki birtakım bitki ve hayvan tipleri yok olma tehdidiyle karşı karşıya kaldı. Gölde çeşitli araştırmalar yapan MAKÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İskender Gülle, Burdur Gölü tabanında yetişen su şamdanı, su sümbülü üzere su bitkilerinin yok olduğunu, ördek otu (Ruppia maritima) bitkisinin ise az ölçüde geliştiğini söyledi. Gülle, tuzluluğun artması ile Burdur Gölü’ne has Burdur dişli sazancığının (Aphanius sureyanus) da gelecekte varlığını sürdüremeyeceği kaygısı taşıdıklarını belirtti.
‘DENİZ SUYUNUN TUZLULUK PAHASI İLE BİREBİR BEDELİ BULACAK’
Burdur Gölü’nün dışarıya su akıntısı olmayan kapalı bir havza olduğunu söyleyen Prof. Dr. Gülle, “Gölde su kaybı yalnızca buharlaşma yoluyla olmakta. Bir gölde su kaybı yalnızca buharlaşma ile oluyorsa ve gölün bulunduğu coğrafya kurak ve yarı kurak bir iklime sahipse bu türlü göller tuzlu göllerdir” dedi.
Burdur Gölü’nün çok eski yıllara ilişkin kimyasal ölçümlerinin olmadığını belirten Prof. Dr. İskender Güllü, “1940’lı yıllardan bu tarafa yapılan kimyasal ölçümler var. Gölün düzeyinin düşük olduğu 1940’lı, 1950’li yıllara bakıldığında nispeten yüksek bir tuzluluk bedeli var. 1970’li yıllara geldiğimizde göl düzeyi tarihteki en yüksek düzeyi olan 857.5 metre kotuna geliyor ve tuzluluk oranı binde 12 düzeyine düşüyor. 1980’lere gelindiğinde gölün tekrar su kaybetmesiyle birlikte gölün tuzluluk kıymeti, 14-15 gr/litre seviyesine çıkıyor. Günümüze gerçek gelindiğinde ise artan su kaybı nedeniyle gölün tuzluluk bedeli de olağan ki artıyor ve günümüzde 22 gr/litre seviyesine ulaşmıştır. Yani 2040- 2050 yıllarında Burdur Gölü’nün tuzluluk bedeli deniz suyunun tuzluluk pahası ile aşağı üst tıpkı bedeli bulacak” diye konuştu.
‘TUZLULUĞUN DA YÜZDE 50 ARTMASINI BEKLİYORUZ’
Gölün su kaybı ile tuzluluk pahası ortasında direkt bir münasebet olduğunu anlatan Prof. Dr. İskender Gülle, şunları söyledi:
“1970’lerden 2020’ye gelen 50 yıllık süreçte göl, hacminin yüzde 45’ini kaybetti. Suyun yarısı kaybolunca tuzluluğun da yüzde 50 artmasını bekliyoruz. Tuzluluk 14 gr/litre seviyesinden 22 gr/litre seviyesine çıktı. Yani tuzluluk gölün su kaybından daha fazla arttı. Bunun nedeni de bilhassa kanalizasyon akıntıları, arıtılmış ya da tam arıtılmamış kanalizasyon akıntıları, konutlarda kullanılan tuzların vakit içerisinde göle boşalması da artı bir tuzluluk faktörü olarak gölü etkiliyor.”
‘BU BİZİM İÇİN TELAŞ KAYNAĞI’
‘Tuzluluk daha fazla artarsa ne olur’ sorusunun akla geldiğini belirten Prof. Dr. İskender Gülle, şöyle konuştu:
“Burdur Gölü’nde bilindiği üzere Burdur dişli sazancığı olarak bilinen (Aphanius sureyanus) endemik bir balık çeşidimiz var. Bu balık çeşidi her ne kadar acı sularda yaşamayı sevse de vakit zaman tatlı sulara girer ve orada yumurtasını bırakır, tatlı su ağızlarında beslenmeyi çok sever. İşte göle gelen tatlı su akışlarının azalıp gölün tuzluluk kıymetinin artmasıyla bu balığın bundan 10-20 sene sonra göstereceği tepkinin ne olacağını şimdiden kestirmek çok güç. Günümüzde balığın popülasyonu çok iyi. Yavrular var, genç var, bunları kıyıda sürü halinde gözlemleyebiliyoruz. Fakat tuzluluğun litrede 30 grama çıkması durumunda dünya için endemik olan, Burdur Gölü’ne has olan bu dişli sazancık cinsinin gelecekte gölde varlığını sürdürüp sürdüremeyeceğini bilemiyoruz, bu bizim için tasa kaynağı.”
‘FLAMİNGOLARDA BİR ARTIŞ GÖRÜLEBİLİR’
Gölde yaşayan su kuşlarının tuzluluğun artışından dolaylı etkileneceğini söyleyen Prof. Dr. Gülle, “Gölün daha az tuzlu olduğu periyotlarda gölde ördek otu dediğimiz su altı bitkileri yetişiyordu. Tıpkı vakitte öbür bir alg çeşidi olan chara (su şamdanı) dediğimiz bitkisel bir organizma gelişimi kelam konusu idi. Tuzluluk artıp binde 20 gr/litre kıymetini geçtikten sonra su şamdanları yani kara yosunu yok oldu. Gerçek bir çiçekli bitki olan taraksı su sümbülü ismini verdiğimiz bir bitki vardı, o da yok oldu. Şu anda ördek otu (Ruppia maritima) ismi verilen diğer bir bitki çeşidi var. Eskisi üzere ağır bir biçimde gelişemiyor, az ölçüde gelişebiliyor. Tuzluluğun artması ile su bitkileri yok olduktan sonra artık bilhassa ördekler başta olmak üzere öbür su kuşlarının da buraya gelişi yavaş yavaş azalacaktır. Öte yandan flamingolar tuzlu, sodalı ortamları çok severler. Flamingolarda bir artış görülebilir” diye konuştu.
Milliyet
