Güney Kore merkezli teknoloji devi Samsung tarafından geçtiğimiz günlerde yapılan açıklamada, yaşanan krizin televizyon ve pek çok aygıtın üretimini olumsuz tarafta etkileyeceği belirtildi.
Bir başka teknoloji devi LG’den ise durumun iç açıcı görünmediği yorumu geldi. Cenevre merkezli Fransız-İtalyan çip üreticisi STMicroelectronics ise Apple ve Volkswagen üzere devlerin üretim beklentilerini çip krizi nedeniyle düşürmesine neden olan krizin, 2023’ün birinci yarısına kadar devam edeceğini öngörüyor.
2018’den bu yana CEO koltuğunda oturan Jean-Marc Chery, “2022’de durum kademeli olarak güzelleşecek lakin 2023’ün birinci yarısından evvel olağan bir duruma dönmüş olmayacağız” diyor.
Milliyet’ten Selçuk Bulut’un haberine nazaran, yaşanan krizin tesirlerini ve kısa vadede bizi nelerin beklediğini pahalandıran Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği Lideri Turgay Mersin, pandemiye bağlı tedarik meselelerinin krizdeki tesirine dikkat çekti.
Mersin, bilhassa araba piyasasının bu durumdan olumsuz etkilendiğini söyledi. Mersin, “2021 yılı başından itibaren elektronik aksamaların beyni rolündeki çiplerin üretimindeki meşakkatler, emsal tasaları bu yılın gündemine de taşıdı. Lakin üreticilerin geçmiş yıllardaki deneyimleri nedeniyle çip krizi beklendiği kadar büyük bir tesir yaratmadan, yalnızca birtakım markaların birtakım modellerinde süreksiz bulunurluk sorunları yaratarak atlatılıyor üzere görünüyor” dedi.
Yaşanan krizin 2023 yılına kadar devam edebileceğini dikkat çeken Mersin, “Son gelen haberler bu bulunurluk meselesinin 2023 yılına kadar devam edebileceğine işaret ediyor. Geçtiğimiz yıl ile kıyaslandığında bu yaşadıklarımızı kriz olarak adlandırmamamız gerektiğini, süreksiz sorun olarak tanımlamamızın daha gerçek olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.
‘Ekim ayında biraz daha düzelir’
Sorunun tahlili için eylül ayının sonu ya da ekim ayının başına dikkat çeken Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği Lideri Mersin, “İyimserliğimizi koruyoruz” diyerek, “Özellikle bu yılın birinci 6 ayında pazar 1 milyon adede hakikat gidecek bir seyir içindeydi. Lakin 2-3 ayda yaşanan üretimdeki aksaklıklar ve çip kriziyle öteki hammadde meşakkatlerinden ötürü araç bulmakta kasvet çekiliyor” ihtarında bulundu.
Sonbahar aylarında bir düzelme beklentisi olduğunu paylaşan Mersin, “Biz üretim tarafında değiliz ancak üreticilerle daima irtibat halindeyiz. Kimi üreticiler eylül sonu ya da ekim ayında bu mevzunun biraz daha düzeleceğini istikametinde görüş bildiriyorlar. Fakat biz pazarın yılbaşında koyduğumuz o optimist adetle iyimserliğimizi koruyor; 800-850 bin bandında biteceğini düşünüyoruz” dedi.
Krizin pazar büyüklüğünü de olumsuz etkilediğini söyleyen Mersin, şöyle devam etti:
“Özellikle Türkiye’de araç satışları, iktisadın gidişatıyla ilgili değildir. Büsbütün araç bulunurluğuna bağlanan bir pazar oluştu. Bu mevzu iktisadın dinamikleriyle teğe bir ilgili olmaktan çıktı.”
Navlun bedellerindeki artışa da işaret eden Mersin, “Hammadde ve çip bulunurluğundaki düşünceler ile birlikte navlun bedellerindeki artışlar da araba fiyatlarında belirleyicidir” tabirlerini kullandı.
‘5G çipleri stratejik olacak’
Yongatek Genel Müdürü Ali Baran ise uydu haberleşmesi ve 5G çiplerinin stratejik olduğuna vurgu yaptı. Baran, “Yakın bir vakitte önemli ölçüde yaygınlaşacak olan uydu haberleşmesi ve 5G çipleri de çok stratejik olacaktır. Bunları kendi imkânları ile üretemeyen ülkeler tam bağımsızlıktan bahsedemeyecek” dedi. Birtakım değerli alanlarda kullanılacak çiplerin yerli teknolojiyle üretilmesinin değerine dikkat çeken Baran, “Ulusal kimlik kartları, pasaportlar ve savunma alanında kullanılacak çiplerin yerli teknolojilerle üretilmesinin biz ulusal güvenlik açısından kaçınılmaz bir muhtaçlık olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.
‘Talep daha da artacak’
Pandemi sürecinde elektronik eserlere talebin arttığını belirten Baran, 5G ve uydu haberleşmesinin yaygınlaşması ile çiplere olan talebin daha da artacağını söyledi. Baran, kelamlarına şöyle devam etti:
“Özellikle pandemi sürecinde dünyada tablet, bilgisayar, cep telefonu ve gibisi elektronik eserlere olan talep çok fazla arttı. Bu durum şu anda yaşadığımız krizin görülmesini bizce biraz hızlandırdı.”
Yüzde 21 arttı
Çip bölümündeki talebin artış içinde olduğunu söyleyen Baran, “Çip dalındaki talep zati önemli artış içerisindeydi. Çip bölümünde yapılan bir marketing araştırmasına nazaran dünyada 2019 yılında üretilen çip sayısı 1 ise bunun 2023 yılında 2 olması bekleniyor” dedi ve bunu bir örnekle şu halde anlattı:
“Bunun en somut göstergesini de dünyanın en büyük çip üretim şirketi olan TSMC’nin üretim sayılarında görmekteyiz. 2020’de ürettiği çip sayısı bir evvelki yıla nazaran yaklaşık yüzde 21 artış göstermiştir. 2021 ve sonraki yıllarda da misal bir artış beklenmektedir.”
Çiplere olan talebin daha da artacağını söyleyen Baran, “Özellikle 5G, uydu haberleşmesi, otomotiv ve IoT kesiminde olan gelişmeler ile çiplere olan talebin önümüzdeki yıllarda daha da artmasını bekliyoruz” dedi. Bu durumu bir örnekle açıklayan Baran, “Otomotiv kesiminden bir örnek verecek olursak orta ve üst sınıf bir arabada şu anda yaklaşık 30-40 adet çip bulunuyor. Yaşanan gelişmelerle, şoförsüz otonom araçlarda bu sayının daha fazla artması bekleniyor. Yeniden 5G ve uydu haberleşmesinin birleşmesi, yaygınlaşması ile çiplere olana talebin daha da fazla artmasını bekliyoruz” diye konuştu.
‘Ciddi tedarik külfetleri oluşturabilir’
“Uzun vadede çip krizindeki gelişmeler birçok ülke, kesim ve şirket için önemli tedarik kahırları oluşturabilir” diyen Ali Baran, “Tedarik sorununun en somut örneğini içinde bulunduğumuz pandemi devrinde daima birlikte yaşadık. Yaşanan bu gelişmeler sonucunda Avrupa ve ABD somut tedbirler alarak mevcut durumu tekrar gözden geçirdi. Örnek verecek olursak ABD, TSMC’ye yeni fabrikalarını artık ABD’ye kurmasını talep etti. Avrupa da bu kapsamdaki takviyeleri artırma kararı alarak ABD’ye benzeri alternatif çip üretim fabrikaları için planlamalar yapmaya başladı” açıklamasında bulundu.
‘Çip fabrikası kurabilmek için 4-5 milyar dolar yatırım gerekiyor’
Çip fabrikası kurmanın önemli maliyetleri olduğunu belirten Baran, bir çip fabrikası kurabilmek için 4-5 milyar dolarlık yatırım gerekeceğini söyledi.
Baran, “Bu tip yatırımlar lakin devlet eli yahut çok büyük yatırımcılarla mümkün olabilecek. Türkiye’de olan çalışmalara her vakit takviye olmaya ve öncülük etmeye hazırız. Ortalama bir çip fabrikası kurabilmek için 4-5 milyar dolarlık yatırım gerekiyor” diye konuştu.
‘Stok yetersizliği baş gösterdi’
Bahisle ilgili fikirlerini aldığımız araba Youtuber’ı Birkan Demir Çalışkan, çip krizinin ortaya çıkış nedenlerinin 2019 yılına dayandığını söyledi. “Kovid-19 pandemisinin yayılımıyla tüketimin azalacağı ve bu sebeple üretimin de daraltılması gerektiği düşünüldüğünden otomotivden teknolojik aletlere yayılan geniş bir alandaki çip üretiminde kısıtlamaya gidildi” diyen Çalışkan, “Özellikle Malezya üzere ülkelerdeki çip üretiminde önemli manada üretim daraltıldı. Fakat pandeminin çok da ağır yaşanmadığı ya da 2019 yılına nazaran tüketimin arttığı ülkelerdeki talep patlamasından kaynaklı stok yetersizliği baş gösterdi” halinde vurgu yaptı.
“Akıllı telefonlardan bilgisayarlara uzanan çip gereksiniminde arabaların çip stoklarına da gereksinim duyuldu” ayrıntısını paylaşan Çalışkan, bir talep patlamasının beklenmediğine dikkat çekti. Çalışkan, “Çip tedarikçileri kâfi ölçüde üretim yapamayınca teknoloji bazlı çabucak her kesimde kriz baş gösterdi. Pandemi tesirlerinin azalmasıyla bir arada oluşan talep patlamasına hazırlıksız yakalanıldı” dedi.
‘Çipler hayati ehemmiyet arz ediyor’
Bilhassa otomotiv üretiminde hayati kıymete sahip çiplerin bu dalı derinden etkileyeceğini belirten Çalışkan, “Her geçen gün daha fazla elektronik kullanılan ve mekanik ayrıntılardan uzaklaşan arabalar için çipler hayati bir değer arz ediyor. Emisyonların düşürülmesi dertleriyle elektrikli ve hibrit güç transfer sistemlerinin çoğalması, bağlanılabilirlik özelliklerinin entegre edilmesi, piyasada ‘hayalet ekran’ olarak bilinen dijital ya da dokunmatik göstergelerin kullanımının artması, yazılım odaklı işlevlerin araçlara daha fazla entegre edilmesiyle arabalar artık yürüyen bir bilgisayar haline geldiler” kelamlarıyla niyetlerini tabir etti.
‘Çipsiz araba üretmek mümkün değil’
Çalışkan’ın “Çipsiz araba üretilebilir mi?” sorusuna verdiği yanıt ise bunun imkânsız olduğu istikametinde. “Fizikselden dijitale hakikat büyük bir ivme kelam konusu. Bundan 20 yıl evvel olsa, çipler olmadan da araba üretebilmek mümkündü” diyen Çalışkan, “Ancak günümüzde regülasyonların karşılanabilmesi ismine bu teknolojik eklentiler yapılmadan bir arabası üretip satmak mümkün değil” dedi.
“Çip bulunamama sorunu baş gösterince, üretim çizgileri ufacık çiplerin olmamasından kaynaklı durduruluyor” diyen Çalışkan, “Hatta birtakım üreticiler üst donanımlı, daha teknolojik modellerinin üretimi yerine ‘baz versiyon’ denilen, daha kolay, mekanik donanımlı modellerinin üretimlerine odaklanıyorlar. Örneğin, dijital ekranlı üst paketler yerine fizikî işlevli multimedya sistemli arabaların üretimine odaklanılarak süreklilik sağlanmaya çalışılıyor” bilgisini verdi.
‘İkinci el araba fiyatları artabilir’
Krizin tesiri olarak birçok firmanın üst segment araçlarında üretimi durdurma kararı aldığını söyleyen Çalışkan, yaşanan krizin 2. el araba fiyatlarını etkileyeceğini belirtti. Kimi üst segment araçların üretiminin durdurulduğunu söyleyen Çalışkan, “Havalandırma kumandaları bile dokunmatik ekranlardan yapılan birtakım üst segment araçların üretimi ise şimdi belirli olmayan bir müddette durdurulmuş durumda. 2021 yılı için yaklaşık 6.2 milyon daha az araba üretileceği argümanı, geçtiğimiz ağustos ayında 7.1 milyon araba olarak revize edildi” dedi.
Yaşanan krizin 2023’e kadar devam edebileceği savı olduğunu söyleyen Çalışkan, “Bu krizin 2022 yılına kadar devam edeceğine kesin gözüyle bakılırken 2023’e kadar da sarkabileceğine dair savlar mevcut” tabirlerini kullandı.
Yaşanan krizin 2. el araba fiyatlarını da etkileyebileceğini söyleyen Çalışkan, bunun nedenini şöyle açıkladı:
“Yaşanan kriz 2. el araba fiyatlarını etkileyebilir zira piyasada 0 km olarak bulunamayan eserlerin 2. elde bulunabilmesi halinde fiyatlarının yükselişine şahit oluyoruz. Kelam konusu eserin ne vakit bulunabilir olacağı meçhul olduğundan, bulunacağı tarihteki fiyatı da öngörülemiyor. Bu sebeple de kimi eserlerde karaborsa oluşuyor. Fakat ne vakit ki çip tedarikinde ülkü yakalanır, o vakit fiyatlar yine bir istikrara girer.”
TR Sputnik
