Kan damarlarına emsal halde lenf damarları da tüm bedende bulunur. Lenf damarları lenf sıvısı dediğimiz açık sarı renkte bir sıvı taşır. Lenf sıvısının içinde besin unsurları, çeşitli bağışıklık hücreleri ve atık unsurlar bulunur. Rastgele bir sorun karşısında lenf damarları atık sıvıyı boşaltamadığında dokular içinde birikmeye başlayan bu sıvı, bedenin farklı bölgelerinde şişlik ve biçim bozukluklarıyla kendini göstererek lenfödem yani fil hastalığına neden olabiliyor.
Lenfödem neden ve ne vakit oluşur?
Doğuştan da ortaya çıkabilen lenfödem ömrün rastgele bir devrinde de oluşabilir. Bu sorun cerrahi müdahalelerden bilhassa kanser rahatsızlıklarından çabucak sonra ya da 1-2 yıl sonra yavaş yavaş gelişebilir. Örneğin en çok göğüs kanseri cerrahisi sonrası koltuk altı lenf bezlerinin çıkarılması sonucunda görülür.
Göğüs kanseri sonrası lenfödem ortaya çıkabiliyor
Sayılar da bunu dayanaklar nitelikte; yapılan araştırmalara nazaran Türkiye’de her 8 bayandan 1’i göğüs kanserine yakalanıyor. Bu bayanların 4’te 1’inde ise lenfödem sıkıntısına rastlanıyor. Kol ve bacaklarda oluşan şişlik ile kendini gösteren bu hastalığın tedavi sürecinde ilaç kullanımının pek yeri yokken antrenmanlar ve manuel lenf masajı en tesirli metot olarak karşımıza çıkıyor.
Lenfödem evvelden tespit edilir mi?
Beden için faydalı olmayan atık durumdaki eserlerin dışarı atılmasını sağlayan lenf damarlarında oluşan tıkanıklıklar şişmelere neden olabiliyor. Erken teşhisin büyük değer taşıdığını lisana getiren Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Tuğba Baysak Tunçay, “Lenfatik sistem, bağışıklık sisteminin bir kesimidir. Lenfödem gelişimini evvelden anlamak mümkün değil. Lenfödem bölgeleri enfeksiyona açık bölgelerdir. O yüzden erken teşhis için uzman bir doktora görünmemiz kaide.
Lenfödem ile gayret etmede en tesirli yol nedir?
Bu rahatsızlıkla en tesirli sistem manuel lenf masajlarıdır. Tedavi öncesi hangi kol yahut bacak şiş ise muayenesi yapılarak tedavi programı oluşturulur.
Lenf masajı nedir, nasıl uygulanır?
Lenf masajı ile lenf damarları boşaltılarak şişliğin en alt kısmına kadar inmek hedeflenir. Sonrasında hastanın şiş olan kol ya da bacağı kısa gerim bandajı ile 24 saat lenf boşaltımı yapacak formda bandajlanır. Tedavinin sonraki evresinde hasta ya da yakınına kendi kendine masaj ve elle yapılan lenf drenajı (bu bahiste eğitim almış, tecrübeli şahıslarca uygulanmalıdır) kolay biçimi öğretilebilir. Tecrübesiz şahıslara lütfen yaptırmayın, şişliğiniz artabilir. Çap farkı fazla ise (iki kol ortasında 2- 2.5 cm) manuel lenf masajı ve bandaj tedavisi başlanır. Yapılan bandaj tedavisi ve kullanılan materyal özelliklidir. Kısa germeli bandaj ile çok katlı bir uygulama yapılır. Tecrübeli fizik tedavi ve rehabilitasyon doktoru ya da fizyoterapist tarafından yapılmalıdır. Hakikat antrenmanla lenf deveranı hızlandırılır ve şişme engellenebilir.
Lenfödemi tedbirinin yolları nelerdir?
Bu rahatsızlıktan korunmak için kimi noktaları unutmamanın ehemmiyetine vurgu yapan Tunçay, kelamlarına şöyle devam etti:
“-Banyoya girmeden evvel akan suyun sıcaklığını öteki kolunuzla kesinlikle denetim edin, çok sıcak su kullanmayın. Sauna, kaplıca üzere fazla sıcak ortamlardan yahut yazın çok sıcakta dışarı çıkmaktan kaçının. Her türlü sıcaktan uzak durmaya çalışın.
-Omuza baskı yapmayan, geniş askılı iç çamaşırı kullanın. Kolunuzu aşikâr bir durumda uzun mühlet tutmayın. Sıkı giysi, eldiven ve mücevher takmaktan kaçının.
-Koltuk altı ve bacak kıllarını temizlerken elektrikli tıraş makinesi kullanın (tüy dökücü krem, ağda ya da jilet değil).
-Hiçbir şişliği ihmal etmeyin, çabucak fizik tedavi hekiminize başvurun.
-Cildinizi pak tutun, cilt bakımı yapın. Banyo sonrası ve gün içinde cilde nemlendirici sürün. Nemlendirici alkol, parfüm, mineral yağ, talk, lanolin içermemelidir.
-Ciltte sıyrık, çizik, böcek ısırığı olursa, sabun ile yıkayıp pak tutun ve koruyun.
-Antibakteriyel krem kullanın. Açık yara varsa temizleyip kapatın. Hafif yanıklarda soğuk uygulama sonrası, sabun ve su ile yıkayıp koruyun.”
Milliyet
