Alman arkeologlar tarafından 1900’lü yılların başında kazılan Magnesia Antik Kenti’nde, bugüne kadar Artemis kutsal alanı, stadyum ve tiyatro alanı ortaya çıkarıldı. Hafriyatlarda 80 heykel ile çeşitli tarihi eşyalar da bulundu.
Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Hafriyat Lideri Doç. Dr. Görkem Kökdemir’in hafriyat başkanlığında 2021 yılında yapılan çalışmalarda ise 2 bin 250 yıllık Zeus Tapınağı’nın 3’te 2’lik kısmı ortaya çıkarıldı. 4 metre toprağın altına kalan tapınağa, 2 aylık çalışmayla ulaşıldı.
Yıl sonuna kadar kalan kısmında ortaya çıkarılması için çalışmaların sürdürüldüğünü hatırlatan Doç. Dr. Kökdemir, Almanya’nın Berlin Pergamon Müzesi’nde, Bergama Zeus Sunağı üzere tapınaktan kesimler kullanılarak, Magnesia Zeus Tapınağı’nın replikası yapıldığını ve hala sergilendiğini söyledi.
‘BÜTÜN AGORA 4 METRELİK DOLGUNUN ALTINDA KALMIŞ’
Maksatlarının, buradaki tapınağın da ayağını kaldırarak ziyaretçilere açmak olduğunu kaydeden Doç. Dr. Kökdemir, “Magnesia’da 2021 yılı çalışmaları içerisinde bu tapınağı ortaya çıkarmayı planlıyorduk. 19’uncu yılların başında Almanlar tarafında yapılan kazılardan bu noktada, bir tapınak olduğunu zati biliyorduk”
“Magnesia’nın ikinci büyük kültü olan Zeus Sosipolis, ‘kentin kurtarıcısı’ ismine inşa edilmiş bu tapınağın bulunduğu yerdeki büyük bir kısmını ortaya çıkardık. 26 bin metrekarelik bütün agora 4 metrelik bir dolgunun altında kalmış. Daha evvelki yapılan çalışmalarda buranın boyutunu ve pozisyonunu biliyorduk. Planımız zati yalnızca bu tapınak değil. 5 yıllık projemizde şayet başarabilirsek, 26 bin metrekareye yayılan bu agorayı büsbütün 4 metrelik dolgu içerisinden gün yüzüne çıkarmak olacak”
“Türk Tarih Kurumu’nun takviyesiyle son yaptığımız çalışmalarla tapınağın ön cephesi ve basamakları büsbütün ortaya çıkarıldı. Tapınağın 3’te 2’lik kısmı ortaya çıktı. Tek eksik olarak doğuya gerçek olan sütunlu kısım kaldı. Maksadımız; bu yıl bitmeden tapınağın tamamını ortaya çıkarmak” diye konuştu.
‘MİMAR HERMOGENES OSMANLI DEVRİ’NDE MİMAR SİNAN İLE EŞ BEDEL’
Çalışmanın çok büyük keşif olduğunu aktaran Hafriyat Doç. Dr. Kökdemir, şunları kaydetti: “Bunu yaşamak hakikaten gurur vericiydi. Takımımla birlikte sıkıntı bir çalışmayı başardık. Mimar Hermogenes, Osmanlı Devri’nde Mimar Sinan ile eş paha, diyebileceğimiz Antik periyodun en ünlü mimarı. Bu mimarın başyapıtı olan Artemis Tapınağı Anadolu’nun 4’üncü büyük tapınağı, Magnesia Antik Kenti’ndeydi.”
“Buradaki Zeus Tapınağı da Hermogenes’e mi ilişkin yoksa mimarın bir çıraklık yapıtı miydi? Bu tartışma 100 yıl boyunca sürdü zira 4 metre dolgu altında kalan tapınakla ilgili hiçbir bilgi yoktu. Yaptığımız çalışmalarla tapınağın mimari ayrıntılarıyla ilgili çok kıymetli bilgiler elde ettik. Çalışmamızı tamamladıktan ve bilim dünyasına sunduktan sonra başarabilirsek Hermogenes’in ünlü mimarın tahminen çıraklık yapıtı olan Zeus Tapınağı ile ilgili datalara ulaşacağız. Bu dünya mimarlık tarihi için çok değerli bir sonuç olacak. “
“Ortaya çıkan kısımda yüzde 70 özgün kesimi yerinde duruyor. Berlin Pergamon Müzesi’nde bu tapınağın 15 metrelik 4 sütunlu cephesi şu an gerimizde duran taraftır. Almanlar, bunu yüzde 3 özgün gereçle ve gerisini imitasyonla yaptı. Öngörümüz ve sonuçlarımıza bağlı olarak yüzde 70 özgün materyalle tıpkı sergilemeyi bulunduğumuz yerde yapacağız. Gelecek yıl görkemli cephenin içerisinde fotoğraf çektireceğiz. Bu da Türk arkeolojisi ve Türkiye için çok değerli bir sonuç olacak. Artemis Tapınağı, Magnesia’nın en büyük tapınağı. Zeus’un o tapınaktan bile daha eski olduğu düşünülüyor.”
KÜLTÜR MÜDÜRÜ TUNCER: OLAĞANÜSTÜ KEŞFE İMZA ATTIK
Aydın Vilayet Kültür ve Turizm Müdürü Doç. Dr. Umut Tuncer ve Aydın Arkeoloji Müzesi Müdürü Abdulbari Yıldız da hafriyat çalışmalarını yerinde inceleyip, bilgi aldı. Doç. Dr. Tuncer, olağanüstü bir keşfe imza atıldığını vurgulayarak, şöyle konuştu: Magnesia Antik Kenti’nin devrinde en tanınan ve cazibe merkezi olduğunu zati biliyorduk. Yaklaşık 50 bin kişilik stadyum bunu bize net olarak gösteriyordu. Tıpkı vakitte hem Artemis hem Apollon Tapınağı’na sahip olması ve bugün yaptığımız bu keşifle birlikte üçüncü halka olan Zeus Tapınağı’nı da buna ekleyerek, 3 tapınağı birden barındıran Magnesia’nın dini manada bir cazibe merkezi olduğunu ortaya çıkarmıştık ve böylelikle kanıtlamış olduk. Varlığı literatürde tartışılan bir tapınaktı. Hafriyat grubu, çok yüksek bir performansla kısa vakitte bu tapınağı ortaya çıkarmayı başardı. Yaklaşık 2 aylık bir hafriyat sonucunda neredeyse tapınak yapısının bütünlüğüne ulaşmış olduk. Bugün bizim sorumluluğumuz tıpkı devrinde olduğu üzere Magnesia Antik Kenti’ni tapınaklarıyla görsel yapılarıyla dikey mimariye kavuşturmak, bir cazibe merkezine dönüştürmektir akabinde da Aydın kültür ve turizmine armağan etmektir.”
ZİYARETÇİ ORANINDA ARTIŞ BEKLENTİSİ
Hafriyat çalışmaları sonrasında ziyaretçi sayısında büyük artış bekledikleri belirten Doç. Dr. Tuncer, “Milattan evvel 4’üncü yüzyıldan milattan sonra 6’ncı yüzyıla kadar kesintisiz bir ömür görmüş olan Magnesia, antik periyotta büyük bir şenlik kenti olarak biliniyordu. Şenlik kenti olması vesilesiyle çok fazla mimari yapıyı bir ortada görebiliyoruz. 12 aylık süreç içerisinde yapılacak hafriyat çalışmalarıyla tüm bu yapıların gün yüzüne çıkartılıp, onarım çalışmalarıyla birlikte kent turizmine kazandırılması hedefleniyor” diye konuştu.
Milliyet
