Göğüs kanseri nedir, nasıl teşhis edilir?
Göğüs kanseri bayanlarda en çok görülen kanser tipidir. Bilindiği üzere göğüste görülür. Göğüste üç tane yapı bulunur süt kanalları, süt bezleri ve bunların ortasındaki bağ dokular. Göğüs kanseri de bunların ortasından girişir; en çok da süt kanallarından. Göğüs kanserinin öbür kanser cinslerinden daha fazla görülmesinin sebebi göğüs dokusunun her ay çok fazla değişime uğraması, hücrelerin çoğalması ve yenilenmesi; bunun sonucu olarak da bedenimizde her gün oluşan kanser hücrelerini denetleyip yok eden düzeneklerin birtakım hücreleri gözden kaçırması ve bu hücrelerin kanser biçiminde büyümeye başlaması. En süratli büyüyen kanserlerde 85 günde iki katı boyutuna gelebiliyor. Kimi kanserler daha yavaş büyüse de göğüs kanseri gördüğümüzde bunun bir yahut iki yıllık geçmişi olduğunu söyleyebiliriz.
Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Göğüs kanserini iki biçimde teşhis ediyoruz. Birincisi kişinin kendi kendine muayenesinde göğsünde kitle, akıntı, ağrı vb. değişiklikler şikayetiyle bize gelmesiyle teşhis edilmesi. İkincisi ise hiçbir şikayeti olmadan 40 yaşından sonra mamografiyle bu kanserin teşhisinin konulması. Hastalar en çok göğüslerinde kitleyle bize geliyorlar. Biz bu durumda birkaç tane tetkik uyguluyoruz. Bir tanesi mamografi, bir tanesi ultrasonografi, bir tanesi ise manyetik rezonans dediğimiz MR tetkikleri. Gerekli tetkikler yapıldıktan sonra kuşku uyandıracak bir durum kelam mevzusuysa iğne biyopsisi ile o kitlenin ne olduğu inceleniyor. Kitlelerin bir kısmı kanser çıkmasa da takip ediyoruz.
Göğüs kanseri aslında her yaşta görülebilen bir kanser. Bilhassa 20 yaşından sonra bayanların her ay muhakkak günlerde kendi kendilerine muayene yapmaları gerekiyor. Hiçbir şikayet olmasa bile biz bayanların 20 yaşından sonra üç senede bir, 40 yaşından sonra senede bir hekim denetimine gitmelerini öneriyoruz. Kendi kendine muayene elbette çok kıymetli lakin çalışmalar gösteriyor ki bayanlar fakat bir buçuk-iki cm’lik kitleleri tespit edebiliyorlar. Bu boyuttaki kitleler birinci evre yahut birinci kozmosun biraz üstünde oluyor. Hekim muayenesinde yarım cm’lik kitleler bile tespit edilebiliyor. Göğüs yapısının da tesiri büyük elbette, çok ağır göğüs yapısı olan hastalarda çok büyük kitleler bile ele gelmeyebiliyor. Hasebiyle hekim denetiminde daha hastanın eline gelmeyen, hücresel seviyede olan kitleler erkenden teşhis edilebilir. Erken teşhis için tertipli hekim muayenesi gereklidir.
Göğüs kanseri en çok kimlerde görülür?
Göğüs kanseri elbette %99 oranında bayanlarda, %1 oranında ise erkeklerde görülüyor. Zira bayanlarda göğüs dokusu her ay gebe kalacakmış üzere değişiklikler gösteriyor. Bu değişiklikler sırasında kanser oluşumu riski artıyor. Görülme riskinden bahsederken yaş faktörünü öne çıkarabiliriz; yaşla birlikte göğüs kanseri riski artıyor. 20 yaşından evvel gördüğümüz hadiseler var nadiren de olsa. 30 yaşından evvel %3-4 oranında görülürken hadiselerin %60-65’ini 50 yaş üstü bayanlar oluşturuyor. Bunun yanında aile öyküsü de göğüs kanseri riskini arttırıyor. BRCA genleri denilen genleri olumlu olan hastalarda göğüs kanseri gelişme riski %80-90’lara kadar çıkabiliyor. Ayrıyeten östrojene maruz kalma dediğimiz, adet olma ve adetten kesilme aralığı ne kadar uzunsa göğüs kanseri riski de o kadar artıyor. Örneğin 12 yaşından evvel adet olanların, 12 yaşından sonra adet olanlara oranla göğüs kanseri riski biraz daha fazla. Yapılan çalışmalarda beş yıldan fazla yahut birinci doğumunu yapmadan evvel doğum denetim hapları kullananlarda; menopoz sonrası menopoz semptomlarını azaltmak için ilaç kullananlarda risk artabiliyor. Elbette gerekli olduğunda kullanılır fakat bu ilaçlarda süreyi kısa tutmakta yarar var. Sigara ve alkol de başka kanser cinslerinde olduğu üzere göğüs kanseri riskini arttıran faktörler ortasında.
Göğüs kanserine olan yatkınlığın evvelden tespit edilmesi mümkün mü?
Risk faktörleri varsa bu bir sinyal olabilir. Bilhassa genetik olarak taşıyan -BRCA genleri olan- bireylerde göğüs kanserini öngörmek daha mümkün. Risk faktörlerinin dışında göğüs kanserini kestirim etmek çok mümkün değil lakin ağır göğüs dokusu olan bayanlarda daha fazla görülebiliyor.
Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Genetik yatkınlığı olanlar haricinde kimler göğüs kanserine yakalanma riski taşıyor?
Ailesel yatkınlık göğüs kanseri hadiselerinin %10-15 kadarını oluşturuyor. Geri kalanı ise %85-90. Elbette bunlar istatistiki bilgi. Göğüs kanserine yakalananlarla yakalanmayanlar karşılaştırılarak ortaya çıkıyor. Mesela kentli insanlarda hayat halinden ötürü daha fazla görülüyor, spor alışkanlığı olanlarda ve sağlıklı beslenenlerde daha az görülüyor. Fakat risk faktörlerinin hiçbirini taşımayan şahıslarda bile rastlanabiliyor. Bu yüzden denetimleri aksatmamak gerekiyor.
Kaç yaşından itibaren bayanlar göğüs kanseri açısından risk kümesine girmeye başlar?
18 yaşında bile hastam oldu. Adet görmeye başladıktan sonra 20 yaşınıza kadar rastgele bir şikayetiniz varsa hekim muayenesi yaptırmanızda yarar var. Dünya Sıhhat Örgütü’nün teklifine nazaran 20 yaşından sonra hiçbir şikayetiniz yoksa bile üç senede bir, 40 yaşından sonra senede bir kesinlikle göğüs denetimi ve 40 yaşında daha sonra karşılaştırılmak üzere bir mamografi çektirilmesi öneriliyor. Aile öyküsü olanlarda ise 35 yaşında mamografi çektirilmesi bekleniyor.
Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Göğüs kanseri tedavisi nasıl yapılır?
Göğüs kanseri tedavisi günümüzde multidisipliner bir davranışla yapılıyor. Öncelikle bir genel cerrah, medikal onkolog, radyasyon onkoloğu, nükleer tıp uzmanı, psikiyatrist, plastik cerrah tedavi sürecinde yer alıyor. Teşhis evresinde hasta bir göğüs cerrahına gidiyor. Bu kademede bir kuşkulu kitle yahut kanser teşhis edildiğinde bunun klinik evrelendirmesi yapılıyor. Yani kitlenin boyutuna, koltuk altında metastazı olup olmadığına, bedeninin rastgele bir yerinde diğer bir kitle olup olmadığına bakılıp tespitler yapılıyor. Öncelikle kitlenin biyopsisi yapılıyor. Burada kalın iğne biyopsisi kullanıyoruz.
Teşhis konulduktan sonra hastanın tedavi planlamasına geçiyoruz. Bilhassa küçük tümörlü, koltuk altında rastgele bir lenf bezi tutulumu olmayan hastalarda cerrahi tedavi birinci tedavi seçeneği. Göğüs kanseri tedavisinde gayemiz memeyi korumak. Kitle küçük olduğunda bunu sağlayabiliyoruz lakin kitle büyük olduğunda kitleyi çıkardığımızda göğüs dokusunun görünümü estetik olmuyor. Bu durumda medikal onkologlar işin içine girerek kitleyi küçültmek için ameliyat öncesi kemoterapi usulüne geçiyor. Kitle küçükse onkoplastik cerrahi sistemler dediğimiz sistemlerle hem tümörü ortadan kaldırıp hem de plastik cerrahi yollarla göğse tekrar biçim vererek memeyi koruyabiliyoruz.
Neoadjuvan kemoterapi son günlerde epey kıymetli bir mevzu. Zira daha evvel mastektomi yaptığımız hadiselerin büyük bir kısmı neoadjuvan kemoterapi sonrası göğüs hami cerrahiye dönüşebilmektedir. Kemoterapiden sonra çıkan modülün sonuçlarına ve özelliklerine nazaran daha sonra hap tedavisi mi, hormon tedavisi mi, akıllı ilaç tedavisi mi, antikor tedavisi mi yapılacağına karar veriliyor ve medikal onkolog bunu uyguluyor. Bunun yanında memeyi koruduğumuz hastalarda kesinlikle ışın tedavisi yapılıyor. Burada da radyasyon onkologları devreye giriyor. Elbette psikiyatrik danışmanlık da değerli.
Göğsün hangi durumlarda kesinlikle alınması gerekir? Burada yaş değerli bir kriter midir?
Neoadjuvan kemoterapiye yanıt vermeyen, göğsünün değişik yerlerinde birden fazla kanserin bir ortada olduğu ve yaptığımız göğüs esirgeyici cerrahi sonrası göğsünün formu hasta için kabul edilebilir olmayan hastalarda mastektomi yapıyoruz. Süt kanallarının içinde olan birtakım kanserlerde de göğüs içinde yaygın gözüktüğü için göğsün hepsini almamız gerekebiliyor. Tekrar göğüs kanseri küçük olup da iki tarafta olanlarda, BRCA genleri olumlu olan hastalarda göğüs derisini hami mastektomi yapabiliyoruz. Göğsün içini çıkarıp hastaya tedavi uyguladıktan sonra protez uygulaması yapıyoruz.
Tedaviden sonra göğüs kanseri tekrarlayabilir mi?
Göğüs kanseri birinci iki-beş yıl içerisinde tekrar edebilen bir kanser tipi. Bu yüzden bütün tedaviler yapıldıktan sonra birinci iki yıl üç ayda bir, iki yıldan sonra da beş yıla kadar altı ayda bir denetimini sağlıyoruz. Nüksetmesi kimi faktörlere bağlı olabiliyor. Tedavisini yanlışsız yapıldığında nüksetme ihtimali epeyce düşük oluyor.
Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Göğüs estetiği operasyonları göğüs kanserine yakalanma riskini artırır mı?
Bu türlü bir bilgi yok. Lakin şöyle kahırlar olabiliyor; göğüs estetiği yaptıracak bireylerin kesinlikle göğüs muayenesinin yapılması gerekiyor. Mesela gerekli sinemalar çekilmeden, muayenesi yapılmadan göğüs dokusu alınırsa ve altından kanserli bir kitle çıkarsa tedavisi biraz sorunlu olabiliyor. Kansere yönelik bir cerrahi teşebbüs yapılmadığı için hastanın tekrar ameliyat edilmesi gerekebiliyor. Bu yüzden göğüs estetiği yaptırmak isteyen bayanlar öncelikle bir göğüs cerrahına giderek denetim ettirdikleri sürece hiçbir ıstırap yaşamayacaklardır.
Göğüste ele gelen her kitle kanser midir?
Göğüste ele gelen her kitle göğüs kanseri değildir. Oran olarak söylemek gerekirse yaşlara nazaran değişir lakin genel ortalamaya bakıldığında bu kitlelerin %10 kadarı kanserlidir. Genç yaşlarda bu daha düşüktür, iyi huylu kitlelerdir lakin yaş arttıkça makûs huylu olma ihtimali artmaktadır.
Göğüsteki fibrokistler ve fibroadenom kansere dönüşür mü?
Fibrokist ve fibroadenom teşhisimiz mutlaksa bunlar kansere dönüşmezler. Lakin içindeki birtakım durumlar yeniden kansere yol açabilir. Fibrokistik değişiklikler içinde kendisi kanser olmayan lakin kanser olma ihtimalini arttıran bulgular olabilir. Bunun yanında fibrokistler ve fibroadenomlar kanserle karıştırılabilir. Teşhis konulduktan sonra kanser olduğu ortaya çıkabilir. Burada olan o kitlenin kansere dönüşmesi değil, yanlış teşhis konulmasıdır.
Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Mamografi çektirmek kanser oluşumunu tetikler mi?
Mamografi radyasyonla yapılan bir süreç lakin günümüzde yapılan hiçbir çalışmada kanseri tetiklediğine dair bir bulgu yok. Çok az bir ölçüde radyasyon veriliyor. Karşılaştırma yapılırsa iki kez uçağa binmekle birebir radyasyon. Esasen senede bir sefer çekiliyor ve bunun kat kat fazlasını bir senede etraftan alıyoruz. Elimizdeki faydalı olduğu ispatlanmış tek tarama metodu. Kanser daha hücre halindeyken tespit edebildiği için erken teşhis sağlıyor.
Emzirmek göğüs kanseri üzerinde ne derece tesirli?
Yapılan olay araştırmalarında 16 aydan fazla emziren bireylerde göğüs kanserinin daha az görüldüğü tespit edilmiştir. Münasebetiyle emzirmenin göğüs kanserine karşı kollayıcı bir tesiri var. Tekrar erken yaşta doğum yapanlarda göğüs kanseri görülme riski daha düşük. 35 yaşından sonra doğum yapanlarda göğüs kanseri görülme mümkünlüğü daha yüksek.
Göğüs cerrahisi geçiren bayanlar da emzirebilir mi?
Elbette. Benim bu türlü birkaç hastam oldu. Mesela bir hastamın bir göğsünü aldık, büyük bir kitlesi vardı. Tedavisi bittikten sonra gebe kaldı, çocuğunu kucağına aldı, emziriyor. Tertipli olarak denetimlerini yapıyoruz.
Ayrıntılı bilgi için tıklayın.
Erkeklerde de göğüs kanseri görülür mü?
3-4 erkek hadisem oldu. Erkeklerde de göğüs dokusu var ancak yalnızca süt kanalı dokusu var. Erkekler kendine yakıştıramadığı için teşhisi geç oluyor. Tedavi için çok geç geliyorlar. Ancak ne yazık ki görülüyor. Onların da orta sıra denetimlerini yapması gerekiyor. Teşhis ve tedavisi erkeklerde daha kolay, bu yüzden geciktirmemelerinde yarar var.
Milliyet
