MERT İNAN İstanbul – Türkiye’nin yüreğini yakan yangın felaketi devam ederken, afet bölgelerinde 7’den 77’ye herkes yangınla çaba ediyor. Türkiye’de ormanlar ve orman yangınları konusundaki en değerli isimlerin başında gelen Karabük Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Ali Doğuşçu, yangınla çabayı Milliyet’e kıymetlendirdi.
Yangınla çabanın çok büyük bir alanda sürdüğüne dikkati çekerek, “Türkiye olarak birinci defa bu türlü bir deneyim yaşıyoruz. Daha evvel de büyük yangınlar yaşamış olsak da böylesi hiç olmamıştı. Yaşadığımız felaketin ismi mega yangın fırtınasıdır. Maalesef ülke olarak ‘Ormanların 17 Ağustos’unu yaşıyoruz. Adeta yangın sarsıntısıyla karşı karşıyayız” dedi.
‘İLK KERE YAŞIYORUZ’
Bundan sonraki süreçte mega yangınları önlemeye yönelik yeni bir yol haritası ve konsept geliştirilmesi gerektiğine vurgu yapan Prof. Dr. Doğuşçu şöyle devam etti:
“Yangının birçok yerleşim yerini küle çevirmesi birinci kere yaşadığımız ve biraz da paniklediğimiz bir duruma neden oldu. Yangınların oluş sebebine ait farklı tezler gündeme geliyor. Sabotaj ihtimali de vatandaşlar ortasında sıkça lisana getiriliyor. Hiçbir ihtimal göz gerisi edilmeden incelemeler yapılıyordur.
Fakat sıcak hava dalgası, iklim değişikliğinin tesiri ve insan eliyle oluşan yanılgılar da ortada. Geçen yıl ülke genelinde 3 bin 299 yangın oldu lakin yerleşim yerleri yanmadığı ve yangınlar böylesi büyümediği için birçoğundan haberimiz bile olmadı. Yapılan birtakım eksikler olabilir. Bunlar yangın felaketi bitince konuşuruz. Şu an değerli olan bir an evvel yangınları söndürmek.”
YENİ STRATEJİ KAİDE
Türkiye olarak global iklim değişikliğine bağlı olarak farklı bir yangın rejimi içine giriyor olabiliriz” diyen Prof. Dr. Doğuşçu, şu tespitleri sıraladı:
“Bundan sonraki süreçte belirli dönemlerde böylesi büyük yangınları kesinlikle yaşayacağız. Ormanlarımızın korunması için de yeni strateji ve uygulamaları hayata geçirmemiz kaide. İnsanlarımız canlarını yitirdi. Manavgat, Milas, Bodrum, Marmaris’te köyler, konutlar yandı. On binlerce hektar ormanımızı yitirdik. Sahanın büyüklüğünü görünce yaşanan tabloyu daha net anlıyoruz.”
‘YANAN BÖLGELERDE SENEYE FİDANLAR BAŞ VERİR’
Yanan yerlerin yüzde 80-90’ının seneye ilkbaharda yeşilleneceğini ve fidanların baş vereceğini de kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Doğuşçu, şöyle devam etti:
“Kızılçam ormanları, sert yapraklı ormanlar ve makilikler yangına uyumlu ekosistemlerdir. Bu ekosistemleri meydana getiren bitkiler sahip oldukları ahenk yetenekleri sayesinde yangın sonrası çarçabuk gençleşerek, varlıklarını devam ettirirler.
Kızılçam yangın alanları 20 yıl içinde tekrar kızılçam ormanına dönüşebilir. Bu noktada değerli olan, kızılçam ormanının yangın alanını tohumlayabilecek kadar tohuma sahip olup olmadığıdır.
Bunun olabilmesi için ormanın kâfi tohumu tutabilecek yaşa ulaşmış olması gerekir ve bu yaş ise yaklaşık olarak 30’lu yaşlardır. Bu nedenle boşaltma kısımları sonrasında bu alanlarda rastgele bir ekim yahut dikim çalışmasına gerek yoktur.
Öbür bölgelerden getirilecek tohumların bu bölgelere serpilmesi uzun periyotta genetik bir bozulmaya neden olacağından bu uygulamadan kaçınılmalıdır. 30 yaşından küçük kızılçamların olduğu yerler asıl olarak ağaçlandırma çalışmalarına husus olması gereken alanlardır. Bu alanlarda uygun ağaçlandırma teknikleriyle çalışmaların yapılması gerekir. Ağaçlandırmada kullanılacak cinslerin başında da kızılçam gelmekte.”
YANGINLARDA SON DURUM
Pakdemirli, Twitter hesabından orman yangınlarıyla ilgili son durumu detayları içeren bir infografikle paylaşarak, “Orman yangınları son durum, 33 vilayette 167 yangın denetim altına alındı. Ormanın kahramanlarının 7 vilayette, 16 farklı yangınla olan çabası durmadan devam ediyor” tabirlerini kullandı.
4 HELİKOPTER DAHA MÜDAHALEYE BAŞLIYOR
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Antalya’nın Manavgat ilçesinde AFAD Uyum Merkezi’nde devam eden yangınlarla ilgili açıklama yaptı. Çavuşoğlu, bir şirketin İsrail’deki bir şirketten kiraladığı 2 uçağın bugün geleceğini belirterek, “Ukrayna’dan özel şirketten bulup da kiraladığımız 4 helikopter Isparta Havalimanı’na indi” dedi.
KKTC’den 21 kişilik bir takımın yola çıktığını aktaran Çavuşoğlu, “Azerbaycan’dan yarın (bugün) sabah 1 uçak ve içerisindeki 10 işçi ve 40 itfaiye aracıyla da 150 işçi karadan ülkemize gelecekler” sözünü kullandı.
MERT İNAN İstanbul – Ormanları küle çeviren yangın devam ederken, afet bölgelerinde kıymetli bir diğer sorun daha yaşanıyor. Ülkenin dört yanında çıkan yangın nedeniyle takımlar oradan oraya savrulurken, bu durum yangın sonrası soğutma süreçlerinde aksaklığa yol açıyor. Orman yangınları sonrası en az 48 saat devam etmesi gereken soğutma süreçlerinde ister istemez aksaklıklar oluşurken, söndürülen birçok alanda tekrar alevler yükseliyor.
Başta Manavgat olmak üzere Marmaris ve Bodrum ormanlarında yaşanan bu sorunu Milliyet’e yorumlayan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay şu bilgileri verdi:
“Ülkemizin dört bir yanında yangınlar devam ediyor. Takımlar, daima olarak farklı bölgelere kaydırılmak zorunda. Bu durumda 48 saat sürmesi gereken soğutma süreçleri de yapılamıyor. Çok fazla yangın var ve yerden müdahale takımlarımız yetersiz kalıyor, yetişmiyor. Yangından sonra soğutma süreci karadan arazöz ve grupların müşahedesiyle yapıldığından bu noktada sıkıntılar yaşanıyor. Soğutma ve soğutma sonrası müşahedesi havadan yapamazsınız. Söndüğünü zannettiğiniz ormanda için için yanan kökler ve ağaç kolları rüzgar tesiriyle tekrar tutuşabiliyor. Rüzgar ateşi harladığı üzere, hava sıcaklıklarının yanan bölgelerde 50 derecenin de üzerine çıkmasıyla alevler yendiden etrafı sarmaya başlıyor.”
‘KİMYASAL OLMAMALI’
Söndürme süreci için farklı kimyasal unsurların kullanımının gündeme gelmesine de değinen Prof. Dr. Tolunay, “Havadan söndürmede ekseriyetle deniz suyu kullanılır lakin denizden alınan suyun içindeki sodyum, potasyum üzere elementler toprağa ziyan vermez. Söndürmede kullanılan tuzlu su çok düşük ölçülerde kalıyor. Yanan bir bölgedeki toprağın ziyan görmesi için en az 300-400 tanker dolusu tuzlu su boşaltmanız gerekir. Yangınlara daha kısa müddette tesir etmesi için bir grup kimyasal bileşenlerin kullanılması ise muhakkak yanlışsız bir süreç değil. Yangın sonrası ekolojik ömrün devam etmesi için kimyasal söndürücülerden büsbütün uzak durulmalı. Gerçek olan yol suyla söndürmedir” dedi.
Fidan bağışı konusunda başlarda oluşan soru işretlerine ait de Prof. Dr. Tolunay, şunları söyledi:
“Vatandaşlarımız ‘Fidan bağışı yaptım, çabucak yarın gidip dikilecek’ halinde bir yanlış niyete sahip. Daha evvelden yapılan bağışlar sonrası hazır hale getirilen fidanlar muhtaçlık duyulması halinde, kâfi tohum olmayan bölgelere dikilecektir. Orman Genel Müdürlüğü yangınlar bittikten sonra, yanan ağaçları temizlemeye başlayacak. Haritalarda nerede, hangi ağaç tiplerinin yandığına bakılacak.
Tohum olduğu tespit edilen yerlerde ekosistem kendini yenileyecek ve buralara dokunulmayacak. Lakin genç kızıl çamların olduğu ve kâfi tohum olmayan yerlere evvelki yıllarda toplanan fidanlar dikilecek. Yalnızca yanan ağaçların kesilip alandan toplanması bir yıl sürecektir.”
‘SİSTEM YİNE DÜZENLENMELİ’
Eski İstanbul Orman Bölge Müdürü Faruk Çebi de, büyük bir afet yaşandığını, takımların böylesi bir felakete yetişmekte zorlandıklarını belirterek şunları söyledi: “Ekip ve insan sayımız muhakkak. Türkiye maalesef büyük bir felaket yaşıyor. Yangınlar devam ettiğinden soğutma süreci için gereken 48 saat kuralında ister istemez aksaklık olabiliyor.
Cam kırığından yangın çıkan yerlerde, için için yanan kısımlardan rüzgar tesiriyle tekrar alevler yükselebiliyor. Orman yangını söndürüldükten sonra en az iki gün soğutma süreci yaparız fakat onlarca yerde yangın olunca takımlar de daima farklı afet bölgelerine sevk ediliyor. Yangın sistemleri kaidelere nazaran yine değiştirilmeli.
Soğutma süreçleri için Orman Bölge Müdürlüğü ve itfaiye gruplarını yanı sıra belediyeler başta olmak üzere kamu kurumlarındaki işçi ve arazözler seferber edilebilir” sözlerini kullandı.
Milliyet
