Patron, iş yoğunluğu çok artınca, doğum müsaadesi kullanan ya da askere giden çalışanın yerine süreksiz iş münasebeti kurulabiliyor. Gelin, pandemide yaygınlaşan bu ‘meslek edinilmiş süreksiz iş ilişkisi’ni inceleyelim.
Günümüzde, bilhassa pandemi süreciyle birlikte ‘meslek edinilmiş süreksiz iş ilişkisi’ kurulması yaygınlaştı. Bu, fiyatlı olarak emekçi vermeyi meslek edinmiş bir patronun, yani yetkili özel istihdam ofisinin, yalnızca diğerine ödünç verilmek üzere işe aldığı işçiyi, süreksiz emekçi sağlama mukavelesi kapsamında öteki bir patronun işyerinde görevlendirmesiyle kurulan ilgidir.
Meslek edinilmiş süreksiz münasebeti İş Kanunu’nun 7. unsurunda düzenlenmiştir. Kurulan bağlantı patronlara iş yoğunluğunun arttığı periyotlarda ortaya çıkan süreksiz işgücü gereksinimini karşılama imkânı sunar, personellerin istihdamı için gerekli bürokratik süreç yükünü kaldırdığı için süreci hızlandırır ve maliyetleri azaltır. Bu halde çalışan personele de işgücü piyasasına kolay giriş imkânı sunar ve tecrübe kazanmasını sağlar.
Özel ofis koşul
Meslek edinilmiş süreksiz iş bağı lakin bu bahiste özel yetkilendirilmiş bir istihdam ofisi aracılığıyla kurulabilmektedir. Bütün özel istihdam ofisleri süreksiz iş münasebeti kuramamaktadır.
İş Kanunu’nun 7. unsurunda düzenlendiği için meslek edinilmiş süreksiz iş bağlantısının kurulması fakat İş Kanunu’na tabi işyerleri ve işler için mümkündür.
Bahsedilen süreksiz iş bağı patronun özel istihdam ofisi ile yaptığı muahede uyarınca, özel istihdam ofisinin kendi personelini süreksiz müddet ile patronun işyerinde görevlendirmesi ile kurulur. Muhtemel berbata kullanmaları önlemek için bu çeşit süreksiz iş münasebeti kurulabilecek durumlar sonlandırılmıştır.
Süreksiz iş bağlantısının kurulabileceği durumların başında, hamilelik ve doğuma bağlı hakların kullanılması gelmektedir. Patron analık ve doğum müsaadesini kullanan çalışanlarının yerine ya da ebeveynlerden birinin doğum müsaadesinin bitiminden itibaren çocuklarının ilköğretim çağının başladığı tarihi izleyen aybaşına kadar kısmi çalışma yapması halinde bu mühletlerle sonlu kalmak koşuluyla özel istihdam ofisinden süreksiz personel çalıştırabilecektir.
Birebir halde askere giden çalışanının yerine yahut iş kontratının askıya alındığı başka durumlarda süreksiz iş alakası kurulabilecektir.
Mevsimlik işler…
Kanun bütün mevsimlik işlerde süreksiz iş bağlantısı kurulmasına imkan tanımamıştır. Lakin mevsimlik tarım işlerinde süreksiz iş bağı kurulabileceğini düzenlemiştir.
Bunun dışında mevsimlik olmayan ve lakin dönemsellik arz eden iş artışlarında da süreksiz iş alakası kurulabilecektir. Mevsimlik tarım işleri için bu iş ne kadar devam ediyorsa o kadar müddet ile kurulabilirken, dönemsellik arz eden iş artışlarında süreksiz iş alakası kurulması 4 ay ile sonlandırılmıştır.
İş hacmi artarsa 4 ay hududu var
İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sıhhati ve güvenliği bakımından acil olan işlerde yahut üretimi kıymetli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde, işletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin süreksiz iş bağlantısı kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen biçimde artması halinde de süreksiz iş bağlantısı kurulabilmektedir.
Bu durumda süreksiz iş bağı birinci seferde dört aya kadar kurulabilecektir. Süreksiz iş alakası yenilemenin toplam mühleti sekiz ayı geçmemek koşuluyla en fazla iki defa yenilenebilecektir.
Birinci seferde dört aydan az kurulan süreksiz iş münasebetinin birinci dört aydan kalan mühleti toplam yenileme mühleti olan sekiz aya eklenmeyecektir. Konut hizmetlerinde ise rastgele bir mühlet sonu olmaksızın özel istihdam ofisi ile süreksiz iş bağlantısı kurulabilecektir.
Ödemeyi kim yapar?
Süreksiz personel çalıştıran patron ile süreksiz personel ortasında iş münasebeti kurulmamaktadır. Personel özel istihdam ofisinin çalışanı statüsündedir. Bu nedenle süreksiz emekçilerin fiyatlarının özel istihdam ofisi tarafından ödenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte görevlendirildiği müddet ile sonlu olmak üzere fiyatın görevlendirildiği patron tarafından ödeneceği de kararlaştırılabilir.
Ayrıyeten özel istihdam ofisi süreksiz emekçiye iş sıhhati ve güvenliği ile toplumsal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır. Süreksiz görevlendirilen patronun ise yalnızca ortalama mal yahut hizmet üretiminin öngörülemeyen formda artması nedenine dayalı kurulan süreksiz iş münasebetlerinde, bir ayın üzerinde çalışan personellerin fiyatlarının ödenip ödenmediğini denetim etme yükümlülüğü vardır.
Ödenmediğini tespit etmesi halinde üç aya kadar olan meblağı istihdam ofisinin alacağından keserek çalışanların banka hesaplarına yatıracaktır. Kanunda fiyat ve toplumsal güvenlik primlerinden birlikte sorumluluk düzenlenmemiştir.
Kendi emekçisiyle ayrım olmamalı
Meslek edinilmiş süreksiz iş bağlantısında süreksiz patrona getirilen temel yükümlülük, çalıştırdığı süreksiz emekçinin iş sıhhati ve güvenliğini sağlamaktır. Bunun için gereken her türlü tedbiri almak, eğitimleri vermekle yükümlüdür. Kendi personelleri ile rastgele bir ayrım yapmaksızın bütün iş sıhhati ve güvenliği tedbirlerini süreksiz emekçi için de almak, uygulatmak ve denetlemekle yükümlüdür.
Ya personel dönmezse?
Süreksiz iş bağının müddeti bitmesine karşın süreksiz personel patronun yanında çalışmaya devam ederse süreksiz emekçi çalıştıran patron ile emekçi ortasında süreksiz emekçi sağlama mukavelesinin sona erme tarihinden itibaren meçhul periyodik iş kontratı kurulmuş sayılır.
Milliyet
