Kamuoyunda 15 yıl ve 3600 günle emeklilik olarak bilinen emeklilik formu daima merak edilir. Bu emeklilik için gerekli yaş dışındaki sigortalılık müddeti ve prim ödeme gün sayısı koşullarını sağladıktan sonra istifa ederek kıdem tazminatı alınması konusunda dikkat edilmesi gereken kimi noktalar var. Bu hususta Yargıtay’ın verdiği yakın tarihli kararlar emekçiler için çok kıymetli. Patronların de bu hususta nasıl hareket etmesi gerektiği kararlarda ortaya çıkıyor.
Yargıtay, daha evvel vermiş olduğu kararlarında 15 yıl, 3600 günle kıdem tazminatı alan şahısların tekrar çalışmaya başlamaları konusunda dürüstlük unsuruna karşıtlık yoksa ve hakkın berbata kullanılması kelam konusu değilse personel lehine kararlar vermişti.
Çalışma hürriyeti
15 yıl, 3600 günle çalışana ödenen kıdem tazminatının genel münasebeti emeklilik için gerekli yaş dışındaki kaideleri sağlaması sonrası yaş kuralını çalışmadan bekleyecek olmasıdır. Bu hak kapsamında kıdem tazminatı alanların yine çalışıp çalışamayacağı konusu farklı değerlendirmelere bahis olabiliyordu.
Bu durumdaki emekçiler kısa bir mühlet sonra tekrar çalışmaya başladıklarında tazminatı ödeyen patron “hakkın berbata kullanıldığı” savı ile dava açıp tazminat istiyordu. Öteki yandan Anayasa’da açıkça yer alan çalışma hürriyeti kapsamında bu şahısların tazminat aldıktan sonra yine çalışmasının “hakkın berbata kullanılması” olup olmadığı konusunda farklı kararlar da kelam konusuydu.
Herkes için geçerli değil
Emeklilik için yaş dışındaki başka kaidelerin sağlanması nedeniyle işyerinden ayrılıp kıdem tazminatı alınması mümkün. Lakin bu bütün çalışanlar için 15 yıl, 3600 gün değil. Kişinin birinci defa sigortalı olduğu tarih şayet 8 Eylül 1999 ve öncesi ise bu durumda 15 yıl, 3600 gün şartı geçerli.
Lakin 9 Eylül 1999 ve sonrasında birinci kere sigortalı olmuş bireyler için bu kural 25 yıl sigortalılık ve 4500 gün, ya da 7000 prim günü. Hasebiyle bu hakkı kullanmak isteyen şahısların kesinlikle evvel kendi durumlarını gözden geçirmeleri ve SGK’ya (Sosyal Güvenlik Kurumu) başvurarak bu bahiste yazı talep etmeleri yerinde olacaktır.
Patrona yazı
Birinci kere sigortalı olunan tarihe nazaran değişen emeklilik şartlarından prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık mühletini dolduran şahıslar bu durumlarını tespit eden yazıyı bağlı oldukları SGK vilayet yahut ilçe müdürlüklerinden alıp patrona verdikleri takdirde patron bu şahıslara kıdem tazminatı ödemek zorunda. SGK gerekli denetimleri yaparak kişinin emeklilik için gerekli yaş dışındaki öbür koşulları tamamlamış olması halinde çalışana “kıdem tazminatı alabilir” yazısı vermektedir.
Yargıtay’dan emekçi lehine karar var
15 yıl ve 3600 günle kıdem tazminatı alan bir çalışanın bu hakkını berbata kullandığı savı ile açılan davada Yargıtay açıkça, bu durumdaki çalışanların yine çalışmaya başlamasının “hakkın berbata kullanılması” olmadığı istikametinde karar verdi. Bu karar sonrası 15 yıl 3600 günle kıdem tazminatı alan bireylerin yine çalışmaya başlamalarının önünde bir mahzur kalmamış oldu.
Daha evvel kimi durumlarda mahkemeler emekçinin çok kısa bir mühlet sonra tekrar çalışmaya başlaması halinde bu durumun “hakkın berbata kullanılması” olarak kıymetlendirilebileceği tarafında kararlar verebiliyorlardı. Lakin kararda açıkça bu tabirin yer alması tazminat alan şahısların yine çalışabileceklerini ortaya koymuş oldu.
İşte son örnek
2020 yılının Eylül ayında verdiği bir öteki kararında da Yargıtay bu ilkeyi hala koruduğunu gösterdi. Davaya bahis olayda personel 15 yıldır çalıştığı işyerindeki patronuna SGK’dan aldığı yazıyı vererek kıdem tazminatının ödenmesini talep etmiştir. Patron ise işyeri uygulaması olarak işten ayrılma tarihinden itibaren 3 aylık müddet içerisinde, öteki bir iş yerinde çalışılmadığı tespit edilirse kıdem tazminatı ödeneceğini belirtmiş
Emekçinin 6 gün sonra öbür bir işyerinde çalışmaya başladığının tespit edilmesi sonrası patron personele kıdem tazminatı ödemesi yapmamış ve personel de yargı yoluna gitmiştir. Birinci derece mahkemenin davayı reddetmesi sonrası emekçi Yargıtay’a başvurmuş ve Yargıtay işçiyi haklı bulmuştur.
Yargıtay kararında personelin kanunun kendisine tanıdığı bir hakkı kullandığını ve 6 gün sonra öteki bir iş yerinde tekrar işe başlamasının hakkın berbata kullanılması olarak değerlendirilemeyeceğini söz etmiştir. Bu nedenle çalışana kıdem tazminatının ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir.
Hasebiyle Yargıtay yakın tarihli bu kararında da personelin 15 yıl, 3.600 gün hakkını kullanıp yine işe girmesinin hakkın berbata kullanılması olmadığı görüşünde devam etmektedir ve kararlarını bu istikamette vermektedir.
Milliyet
