Tarihi dokusu nedeniyle kenti ziyaret edenler tarafından ilgi gören çarşılar, asırlardır ticaretin kalbinin attığı yerler. Son yıllarda müşterilerinin bir kısmını alışveriş merkezleri ve online alışveriş sitelerine kaptırsalar da hâlâ hem alışveriş yapmak hem de kentin kültürünü yakından tanımak isteyenler tarafından büyük ilgi görüyor.
Müşterilerine binlerce çeşit eser sunan çarşılar, yalnızca yapılarıyla değil bakırcılar, keçeciler, çiniciler, telkâri ustaları üzere yaşayan hazine olan zanaatkarlarıyla da dikkat çekiyor. Türkiye’nin birçok vilayetinde ünlü çarşılar var. Tarihin içinde alışveriş yapabileceğiniz bu çarşıları derledik:
Dünyanın en eskisi
İstanbul, birbirinden hoş tarihi çarşılara sahip. Birinci akla gelen ise Kapalıçarşı. Fatih Sultan Mehmet tarafından Ayasofya’ya gelir getirmesi için 1461’de temeli atılan çarşıda, dünyanın her yerinden gelen mücevherlerin ve değerli takıların ticareti yapılıyor. Burada, halı, deri eserleri, şal, çini, bakır eserleri üzere ikramlık eşyaları da bulmak mümkün. Vaktinde bir banka ve finans merkezi üzere de hizmet veren çarşı, günümüzde de iktisadın kalbinin attığı noktalardan.
Dünyanın en eski ve en büyük alışveriş merkezi de olan Kapalıçarşı, 45 bin metrekarelik bir alan üzerine konseyi halde 3 bin 600 dükkânı barındırıyor. Günlük ziyaretçi sayısının 500 bini aştığı da oluyor.
Bu çarşıya çok yakın bir pozisyondaki Mısır Çarşısı ise Yeni Camii Külliyesi’nin bir kesimi olarak inşa edildi. Birinci yapıldığı yıllarda Yeni Çarşı ve Valide Çarşısı isimleriyle anılsa da satılan malların çoğunlukla Mısır’dan gelen eserler ve baharatlar olması nedeniyle 18. yüzyılda Mısır Çarşısı denildi. Doğal ilaçlar, tohumlar, baharatlar, kökler satan aktarların bulunduğu bu meşhur çarşıda ziyaretçiler, kokular ve renkler ortasında alışveriş yapıyor.
Sultanahmet’teki Arasta Çarşısı, Beyazıt’taki Sahaflar ve Bakırcılar çarşıları da İstanbul’un öne çıkan çarşılarından.
Labirent üzere
Kayseri Kapalı Çarşı: 15. yüzyılda yapıldığı kestirim edilen çarşı, 16 sokağı ve 18 kapısıyla İstanbul Kapalıçarşı’dan sonra ikinci büyük tarihi çarşı pozisyonunda. Günümüzde kentin ticaret noktası olarak öne çıkan çarşıda, pastırmadan el işlerine kadar birçok eser satılıyor. Çarşı adeta bir labiret üzere.
Mardin Çarşıları: Mezopotamya Ovası’na doruktan bakan Mardin’de birçok çarşı var. Hâlâ faaliyette olan çarşılar ortasında Artuklu ilçesi Ulucami etrafında yer alan Kayseriye, Revaklı Bakırcılar ve Kuyumcular çarşıları yer alıyor. Midyat’taki Gümüşçüler Çarşısı’nda yöreye mahsus telkari eserlerini bulabilirsiniz.
Aynalı Çarşı: Çanakkale Türküsü’yle bilinen çarşı, 1889’da İstanbul’daki Mısır Çarşısı’nın minyatürü olarak yaptırıldı. Tarihi çarşıda, havludan tespihe, dokumadan Çanakkale seramiklerine birçok eseri bulmak mümkün.
Gaziantep Bakırcılar Çarşısı: Ahşap kaplamalı dükkânları, taş döşenmiş sokaklarıyla ziyaretçileri geçmişe götüren çarşıya ismini veren bakırcılık sanatı, varlığını ağır bir halde devam ettiriyor.
Bedesten Çarşısı: Yaklaşık 2 bin yıldır Konya’da ticari faaliyetlere konut sahipliği yapan çarşının şimdiki hali 1538’de yaptırıldı. Klasik stile uygun 9 üniteli bir bedesten olarak inşa ettirilen çarşıda, 40 sokakta, 2 bin 600’den fazla dükkân bulunuyor.
Rengârenk tezgâhlar
Kemeraltı Çarşısı: Mezarlık başı semtinden Konak Meydanı’na kadar uzanan bölgeyi içine alan tarihi çarşı, İzmir’in en renkli yerlerinden biri. 1600’lü yıllarda deniz kıyısının doldurulmasıyla oluşturulan bölgede, yeni ticaret alanları açılmış ve 19. yüzyılda kentin ticaret noktası olmuş.
Kemeraltı ismini, üstünün kapalı olmasından ötürü alan çarşı, evvelce olduğu üzere günümüzde de İzmir’in en değerli alışveriş merkezi. Kapalı ve açık yerlerden oluşan çarşıda, klâsik Türk el sanatlarından seramikler, çini panolar, ahşap eserler, tombaklar, halı ve kilimler, deri eserleri ile İzmir’e has sokak lezzetlerini bulmak mümkün. Tüm bu özellikleriyle Kemeraltı Çarşısı ve etrafını kapsayan İzmir Tarihi Kent Merkezi, UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne dahil edildi.
Ticaretin merkezi
Osmanlı’nın başkentlerinden Bursa’nın en kıymetli çarşısı, Kapalıçarşı. Orhangazi vaktinde hanların ortaları çatıyla kapatılarak birinci hali oluşturuldu. Sonraki yıllarda yapıya, Sahaflar, Aktarlar, İvaz Paşa, Gelincik, Sipahiler, Eski Bakırcılar çarşıları da eklendi. Asırlarca farklı iş kollarına yönelik ticaret yapılan çarşı, günümüzde altın ticaretinin merkezi.
Evvelden ipek böceği kozalarının satışının yapıldığı Kozahan ise bugün ipek eserleri satan dükkânlara ve közde kahveleriyle ünlü yerlere konut sahipliği yapıyor. Ulu Çarşı ise 210 dükkânıyla Türkiye’nin en büyük otantik alışveriş merkezlerinden biri.
Bursa’nın dikkat çeken bir öbür çarşısı da Irgandı. Burası aslında bir köprülü çarşı. Osmangazi ve Yıldırım ilçelerini birbirine bağlayan köprü, Gökdere’nin üzerine 1442 yılında inşa edildi. Dünyada dört çarşılı köprü bulunurken Irgandı bunların birincisi olmasıyla öne çıkıyor. Köprünün kemerli yapısının üzerinde sedefkârlıktan çiniciliğe el işçiliğinin en hoş örneklerini sunan 32 dükkân bulunuyor.
Milliyet
