Besinde taklit ve tağşişin pek çok boyutu var. Tüketici artık daha fazla etiket okuyarak alışveriş yapsa da haksız kar sağlamak isteyenler tüketici ‘algı’sı üzerine oynamaya devam ediyor. Tüketici tarafında marka olan bölge/ürün ilgisini fırsata çevirenlerin en çok kullandığı markalardan biri ise Taşköprü sarımsağı olarak karşımıza çıkıyor. O denli ki, Çin’den ithal eden bile ‘Taşköprü’ fiyatıyla satış yapıyor. Tüketicinin Çin’den ithal sarımsağı tercih sebebi daha düşük fiyatı iken, piyasanın yüksek seyrinden faydalananlar; ithalatla ucuza gelen Çin sarımsağını Taşköprü sarımsağı bandından belirlenen fiyatla satıyor. Münasebetiyle hem tüketici fiyatı görünce etikete bile bakmadan hepsini Taşköprü sarımsağı olarak kıymetlendiriyor, hem de kilosu 10-12 liraya ithal edildiği kestirim edilen Çin sarımsağını satanlar yerli üreticiden daha fazla gelir sağlıyor.
Geçen dönem kilosu 100 lirayı aşan Taşköprü sarımsağı, çeşitli bölgelerde üretilen sarımsakların fiyatını da artırmıştı. Temmuzda yeni hasatla birlikte market tezgahlarında fiyat aşağı istikametli seyrederken, şu anda kilosu 45-50 lira düzeyinde bulunuyor.
‘Fiyat farkı olmalı’
Coğrafik işaretli Taşköprü sarımsağının üreticileri, marketlerde satılan sarımsaklarda bedeline nazaran farklı fiyatlar bulunması gerektiğini, fakat her çeşit sarımsağın tıpkı fiyattan satıldığını belirtiyor. Kastamonu Taşköprü Ziraat Odası Lideri Murat Çelik, bir markette Taşköprü sarımsağının kilosunun 50 liraya satılması durumunda; öbür bölgelerden gelen sarımsağın 35-30 lira, Çin’den ithal sarımsağın ise 25-20 lira bandında satılması gerektiğini tabir etti. Çelik, şunları söyledi:
“Çin’den ithal edilen sarımsağın tercih edilmesinin sebebi yalnızca düşük fiyatı. Taşköprü ile muadil kalitede olmayan bir eser, birebir fiyata satılmayı da hak etmez. Lakin tüketici fiyatı görünce algısı ‘Taşköprü’ oluyor. Düşük maliyetiyle dış ticarete bahis olan Çin sarımsağının en fazla 10 liraya getirilip, Taşköprü fiyatına satılması hem tüketici, hem de üretici için meseledir. Kalitesi esasen Taşköprü sarımsağı ile kıyaslanamaz. Mesela bir yemeğe iki diş Taşköprü sarımsağı yeterken, birebir tadı 10 diş ithal sarımsak da kullansanız alamazsınız. Aroması ve acılığı kendini kesinlikle fark ettirir.”
Üretim tüketime denk geliyor
Türkiye’nin kuru sarımsak üretimi 100 bin ton civarında bulunurken, tüketimi de birebir düzeyde oluyor. Taşköprü sarımsağında, bölgenin ekim alanı prestijiyle her yıl yalnızca 20-25 bin ton civarında eser alınıyor. Üretimin büyük bir kısmı Çin orjinli olan; yani daha evvel tohumu alınmış lakin artık Anadolu topraklarına alışmış sarımsaktan geliyor. Bunlar ise yüklü Güneydoğu Anadolu ve Trakya’da üretiliyor. Araban sarımsağı da muhtaçlığın bir kısmını karşılıyor. İthalatı nezaret altında olan sarımsakta; fiyatı dengelemek için gümrük vergisinde indirim uygulamasına gidilebiliyor. Geçen ekimde bu karar uygulanmıştı.
‘Coğrafi işaret tescili var’
Sarımsak üretiminde öne çıkan bir diğer kent ise Gaziantep. Bölgede hem Çin orjinli sarımsak üretimi ağır, hem de ünlü ‘Araban sarımsağı’ yetiştiriliyor.
Gaziantep Araban Ziraat Odası Lideri Hasan Altun, Araban sarımsağının Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafik işaret olarak tescillendiğini de hatırlatırken, verimli ve kaliteli bir eser olarak bilindiğini söyledi. Araban sarımsağının da bir marka olmaya başladığını kaydeden Altun, buna karşın Araban sarımsağını da Taşköprü ismiyle satanlar olduğunu lisana getirdi.
Altun, “Tüketici algısı kullanılmış oluyor. Lakin etikete baktığında mesela, hiç hak etmeyen bir eser aldığını görüyorsun. Araban sarımsağı şu anda üreticide kalmadı. Bölgede tüccarda 18 lira düzeyinde satılıyor. Yani market rafına gelişi 45-50 lira çok fazla. Üretici geçen dönem 12 liraya sattı, buna karşın mutlu oldu. Yakın vakitte Araban sarımsağını ‘Araban’ markasıyla paketlemesini yapıp satmayı planlıyoruz” açıklamasını yaptı.
Milliyet
