Akdeniz’de katıldığı NATO tatbikatından dönerken 4 Nisan 1953’te İsveç bayraklı yük gemisi Naboland ile çarpışarak batan TCG Dumlupınar, Türk denizcilik tarihinin en büyük denizaltı faciası olmuştu. Çanakkale Boğazı’nın Nara Burnu açıklarında 81 denizciyle birlikte 85 metre derinliğe gömülen TCG Dumlupınar’ın kurtarılması için 72 saat çalışılmıştı. Seyir nöbeti için denizaltının üstünde giden beş askerin denize düşerek hayatta kaldığı facia, Akdeniz çanağında yaşanan en büyük denizaltı facialardan biri olarak kayıtlara geçti.
Lanet mi var?
Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Tarih Bölümü’nden mezun olduktan sonra deniz tarihi üzerine uzmanlaşan Uğur Esmer, USS Blower ismiyle yapıldıktan sonra Türk donanmasına verilen denizaltıyla ilgili bir kitap yazdı. Yıllardır yanlış bilinen pek çok bilginin düzeltildiği TCG Dumlupınar’da, üzerindeki lanetle anılan denizaltının eski ve yeni isimleriyle geçirdiği kazalar anlatılıyor. Türk donanmasındaki Dumlupınar isimli birinci denizaltının 1937’de Haydarpaşa’da bir gaz tankerine çarpmasıyla başlayan olaylar zincirini Esmer ayrıntılarıyla anlattı. Esmer, 2. Dünya Savaşı sırasında faal kullanılan USS Blower’ın birinci kazasını ABD’de Pearl Harbor açıklarında 17 Ocak 1945’te, ikincisini 3-4 ay sonra Avustralya Sidney açıklarında yaptığını yazdı. Çok konuşulan lanetin Türkiye’de devam ettiğini söyleyen Esmer, İtalya’da tatbikata katılan TCG Dumlupınar’ın Toronto’da 19 Ocak 1953 günü bir Türk denizaltısına çarptığını, 12 Şubat’ta ise Gölcük açıklarında TCG Sakarya denizaltısının sürtmesiyle beşinci kazanın yaşandığını vurguladı. Kitapta, denizaltının battığı 4 Nisan 1953 günü Nara Burnu açıklarındaki deniz trafiği nedeniyle Ordu ve Bursa isimli vapurların çarpıştığı, donanmadaki Dumlupınar isimli son denizaltının ise 1 Eylül 1976 günü Sovyet Vavilov gemisiyle çarpışarak sekiz kazalık zincirin tamamlandığı bilgisi de yer aldı.
‘22 kişi kurtulurdu’
Esmer, “Dumlupınar da başka ABD denizaltıları üzere tamir ve bakım için ABD’ye çağrıldı. Lakin hem filonun sancak gemisiydi hem de tatbikatlarla ağırdı. Tamire NATO tatbikatından sonra gitmesi planlandı. Kazadan evvel gitseydi en azından kıç torpido dairesindeki 22 kişi kurtulabilirdi. Zira ‘Battı Şamandırası’ çelik kablo ile güçlendirilecek ve yüzeyde kurtarma çanı ile buluşabilecekti. Dumlupınar, içindeki 78 şehidimiz ile çelik bir tabut olarak Türk denizaltıcıların ne kadar kahraman olduğunu yıllar uzunluğu anlatacak” dedi.
Değişik bilgilerde Dumlupınar
Denizaltıların bayan ruhu taşıdığı için “Kara Kız” olarak isimlendirildiği, Baş çarkçı Naşit Öngören’in hastalığına karşın raporu kabul etmeyip denizaltıda şehit olduğu, Naboland kaptanı İsveçli Lorentzon’un Sovyet casusu olduğu tezi, Naboland’ın rota kaydedici aygıtının kazadan sonra kasıtlı bozulduğu, yargılamalara misilleme için İsveç’te güreşen Ali Yücel’in müsabaka dışına bırakıldığı, Aşık Veysel Şatıroğlu’nun Dumlupınar için bir ağıt yaktığı ve olay yerine birinci giden gazetecinin Erol Simavi olduğu kitaptaki öbür farklı bilgiler. Kapak yazısı Amiral Cem Gürdeniz tarafından yazılan eser, Kitap Yurdu Direkt Yayıncılık tarafından yayınlandı. Kitap, denizaltının 1943’te denize indirilmesinden batışına kadarki tarihçesini, kaza sonrası mahkeme sürecini, 81 şehidin isimlerini, kazanın kültür ve sanata yansımasını, çıkarılması teşebbüslerini anlatıyor.
Milliyet
