Evvelki yıllarda erkeklerde daha sık görülen KOAH bayanlarda sigara içme oranının artmasıyla daha yaygın görülmeye başladı. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Melahat Bekir Külah hastalıkta erken teşhis ve tedavinin değerli olduğunu belirterek uyardı:
“KOAH, ‘Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı’nın baş harflerinin kullanılmasıyla oluşan kısaltmadır. Kronik; ‘müzmin yahut süregen’, Obstrüktif ise ‘tıkayıcı daraltıcı’ manasına geliyor.”
“KOAH, tütün dumanı, ziyanlı gaz ve parçacıklara bağlı havayollarında mikrobik olmayan bir iltihaba bağlı olarak gelişen ilerleyici bir hastalıktır. Bu iltihaplanmaya bağlı olarak havayolları giderek daralırken, akciğer dokusunda ise alveol denilen hava keseciklerinde geri dönüşümsüz genişlemeler ve harabiyet ortaya çıkar.”
“Kronik obstrüktif akciğer hastalığında ortaya çıkan değişiklikler, teşhiste gecikilirse geri dönüşümsüz ve ilerleyici değişikliklere neden olduğundan ötürü bu hastalığın tanınması ve erken teşhis konması çok değerlidir.”
“Nargile de tetikliyor”
KOAH gelişiminin en değerli nedeninin etkin olarak sigara ve tütün eserleri kullanmak ya da pasif olarak dumana maruz kalmak olduğunu açıklayan Dr. Külah, “KOAH’ın ilerlemesi günlük içilen sigara sayısına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. KOAH evvelce erkeklerde daha sık görülürdü ama günümüzde bayanlarda da, sigara tüketiminde artışla bir arada, sıklıkla görülen hastalıklar ortasındaki yerini aldı.”
“Pipo, puro, nargile üzere öteki tütün eserlerinin kullanımı da KOAH gelişimine neden oluyor. Son yıllarda genç nüfus ortasında nargile kullanım oranları giderek artmakla birlikte en az sigara kullanımı kadar yüksek risk oluşturmaktadır. Ayrıyeten kömürle yandığı için öbür ziyanlı kimyasalları da içerir” bilgisini verdi.
Elektronik sigaradaki tehlike
Son yıllarda elektronik sigara kullanımının da arttığına dikkat çeken Dr. Külah, “Elektronik sigaraların tütün kadar ziyanlı olmadığı istikametinde yanlış bir kanı var. Elektronikler de en az tütün sigarası kadar ölümcül risk barındırıyor. Elektronik sigaralar elektrik gücü ile işleyen, sıvıyı buharlaştıran bir düzeneğe sahip. Yanan kartuş içinde temel olarak nikotin ve propilen glikol, gliserin, organik asit, sitrik asit, alkol, su, öteki katkı unsurları bulunduruyor.”
“Oluşan buhar kişi tarafından solunarak akciğerlere ulaşıp bu yolla nikotin alınıyor. Elektronik sigaranın kullanımı sırasında oluşan buharın içeriğindeki toksik partiküllerin sayı ve dağılımı sigara dumanının içeriğine benzeridir. Kullanımı muhakkak önerilmez.”
Dumanında bile ölümcül risk var
Pasif sigara dumanı maruziyetinin KOAH nedeni olduğunu söyleyen Dr. Külah, hastalığın meydana gelmesini sağlayan başkası nedenler ise şöyle sıraladı:
“Maden ve metal personelliği, ulaşım kesimi, odun ve kâğıt imalatı, çimento, tahıl ve dokuma personelliği üzere mesleksel maruziyetin yanı sıra iç ortam hava kirliliği son derece değerli. Ülkemizde bilhassa sigara içmeyen bayanlarda ısınma ya da yemek pişirme gayesiyle yakılan odun ya da tezek dumanı KOAH gelişimine neden olabiliyor. Bunun dışında büyük kentlerdeki hava kirliliği hem KOAH’a hem de bu hastalığın alevlenmesine yol açıyor. Hastalığın gelişiminde genetik faktörler de kelam sahibi olabiliyor.”
“Alfa-1 antitripsin isimli bir beden proteini eksikliği hastaların yaklaşık yaklaşık yüzde 1’inden az bir kısmında, genetik olarak KOAH’ı geliştiriyor. Bu şahıslarda sigara kullanımı hastalığın gelişimini hızlandırır ve hastalık 30-40’lı yaşlarda ortaya çıkar. Kalıtsal olan bu eksiklik, KOAH gelişimine neden olduğu bilinen tek genetik bozukluktur.”
Belirtiler ihmal edilmemeli
Bu hastalığın sinsi bir hastalık olduğunu belirten Dr. Külah, “Hastalığın birinci devirlerinde manalı bir belirti olmayabilir. Fakat hastalığın ilerlemesi ve kalıcı akciğer hasarı oluşmaya başlamasıyla birlikte belirtiler de ortaya çıkıyor.”
“Özellikle fizikî aktiviteler sırasında nefes darlığı, hırıltı, göğüste sıkışma, beyaz, sarı yahut yeşil renkli olabilen balgam, siyanoz (ağız, göz ve tırnak etrafında ciltten mavimsi bir renk) ve sık teneffüs yolu enfeksiyonları hastalığın en kıymetli belirtilerindendir. Bu belirtileri yaşayanlar kesinlikle tabibe denetimden geçmeli. Bu kadar önemli bir vefat oranına sahip hastalığın ihmale gelmesi istemediğimiz sonuçları ortaya çıkarabilir” dedi.
Hastalar akciğer enfeksiyonlarına açık
KOAH hastası bir bireye hangi tedavi uygulanırsa uygulansın en kıymetli faktörün sigarayı bırakmak olduğunu vurgulayan Dr. Külah, kelamlarını şöyle tamamladı: “KOAH tedavisinde en kıymetli noktalardan biri de KOAH alevlenmelerinin önüne geçebilmek ve ortaya çıkmaları halinde bunların tedavisini gerçekleştirmektir.”
“KOAH alevlenmesi ekseriyetle akciğer enfeksiyonlarıyla oluşan, KOAH hastalarının durumunda ani kötüleşmelerle seyreden ataklardır. Hastalar, akciğer enfeksiyonlarına açık hale gelir. İlaç uygulamaları ortasında spreyler ve özel makinalarla verilen ilaçlar bulunmaktadır. Lakin KOAH’ın tedavisindeki en değerli etken sigaradır.”
“KOAH hastasına hangi tedavi uygulanırsa uygulansın, sigarayı bırakmadığı sürece akciğerdeki işlev kayıpları süratle artacaktır. Sigaranın bırakılmasının akabinde akciğer işlevlerindeki düşüş yarıya iner ve sigaraya bağlı tıkanıklıkları azalır.”
“Orta ve ileri KOAH’a sahip olan şahıslara pulmoner rehabilitasyon tedavisi önerilir. Bu tedavi yolu ile hastanın nizamlı nefes alıp vermesi amaçlanır. Bunun yanı sıra kolay idmanlar yaptırılarak kişinin kaslarının güçlendirilmesi sağlanır.”
Milliyet
