Son dakika… Kritik karar verilecek! Lokanta, kafe, yüz yüze eğitim, yasak ve kısıtlama saatleri…

Son dakika haberine nazaran, Türkiye’de son 24 saatte 136 bin 418 Kovid-19 testi yapıldı, 6 bin 562 kişinin testi müspet çıktı, 128 kişi hayatını yitirdi, 7 bin 6 kişinin yeni tip koronavirüs (Kovid-19) tedavisinin yahut karantinasının sona ermesiyle iyileşen sayısı 2 milyon 362 bin 415’e yükseldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Elazığ programı nedeniyle geçen hafta yapılamayan kabine toplantısı üç haftalık ortanın akabinde bugün gerçekleşecek.

Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığında yapılacak toplantının ana gündem hususunu koronavirüs kısıtlamalarında atılacak adımlar oluşturacak. Başta 65 yaş üstü ve 20 yaş altına getirilen kısıtlamalar olmak üzere, hafta sonu yasaklarında enseme olup olmayacağı da kabinede ele alınacak başlıklar ortasında yer alıyor.

Bu kapsamda kısıtlama uygulanan saatlerin esnetilmesi kararının alınabileceği belirtiliyor. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın hadise sayısı ve vilayetlerdeki durumla ilgili kapsamlı bir sunum yapacağı toplantıda merakla beklenen lokanta, kafe ve restoranların durumu da görüşülecek.

Bu kapsamda Bilim Kurulu’nun tavsiyeleri doğrultusunda kelam konusu yerlerin açılmasına dönük son kıymetlendirme yapılacak. Hürriyet gazetesinden Erdinç Çelikkan’ın haberine nazaran, yerli aşı çalışmalarında gelinen son durumun da kapsamlı halde değerlendirileceği kabinede şubat ayı içinde açıklanması beklenen ıslahat çalışmaları ve AB ile sürdürülen temaslarla ilgili de son değerlendirmeler yapılacak.

KADEMELİ, HUDUTLU, HES’Lİ…

Lokanta, restoran ve kafelerin hadise sayısına bağlı olarak kademeli, sonlu kapasiteyle ve HES kodu sorgulamasıyla mart ayında açılabileceği belirtiliyor. Erdoğan, bu yerlerin durumuyla ilgili, “Restoran işletmecilerine ait kısıtlamalarla ilgili mevzuyu kabine toplantımızda tekrar ele alacağız.

Her ne kadar işi sıkı tutacağız deseler de maalesef sıkı tutulmuyor. Şu anda başarılı bir süreç var. Bu süreci tekrar aksine çevirmek, bu türlü bir şeyin altına girmek, risk almak istemiyoruz. O nedenle bilgiler önümüze bir gelsin. Buna nazaran değerlendirmemizi yapıp uygun ise adımları atarız. Lokantalarımızı vesaire biraz gözetleme üzere bir niyetimiz var” demişti.

MARTTA AÇILIŞ BEKLENTİSİ

Kabinede 15 Şubat’ta bitecek orta tatilin akabinde başlayacak ikinci yarıyılla ilgili de değerlendirmeler yapılacak. Bu çerçevede okullarda eğitime yüz yüze mi yoksa uzaktan mı devam edileceği konusunda Bilim Kurulu’nun tavsiyeleri pahalandırılacak.

Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın okulların 15 Şubat’ta açılması için prensip kararı aldığı bilinirken, Bilim Şurası yüz yüze eğitimin 15 Mart’ta başlaması için görüş bildirmişti.

Okulların olay sayısına ve aşılama oranına bağlı olarak 15 Mart’tan itibaren aşikâr sınıfların kademeli biçimde yüz yüze eğitime başlaması formülünün yük kazandığı belirtiliyor.

Okulların açılmasına dönük yapılan çalışmalar ve alınan önlemlerle ilgili Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk da kabineye bilgilendirme yapacak.

BESİN FİYATINDA FAHİŞ ARTIŞ GÜNDEMDE

Beştepe’deki toplantının bir öteki kıymetli gündem unsuru ise besin fiyatlarındaki fahiş artışlar olacak. Alınacak yeni tedbirler ve sektörel bazlı verilecek dayanaklar de kabinede görüşülecek. Bu kapsamda piyasadaki çok fiyat artışlarının, şikâyet sisteminin da aktif formda işletilerek, daha yakından takip edilmesi planlanıyor.

BİLİM ŞURALARI DEĞERLİ ROL OYNADI

Öte yandan Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca başkanlığında geçen yıl 59 defa toplanan Koronavirüs Bilim Heyeti ve Toplum Bilimleri Konseyi üyelerinin tavsiyeleri, salgınla uğraş önlemleri ve izlenecek yol haritasının belirlenmesinde aktif rol oynadı.

Yeni tip koronavirüsün (Kovid-19), dünyaya yayılmaya başlamasının akabinde, salgınla gayret önlemlerinin belirlenmesi maksadıyla virüs Türkiye’de görülmeden evvel Sıhhat Bakanlığı tarafından 10 Ocak 2020’de Koronavirüs Bilim Şurası oluşturuldu.

Şurada, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji, çocuk enfeksiyon hastalıkları, halk sıhhati, göğüs hastalıkları, ağır bakım, anesteziyoloji ve reanimasyon, acil tıp, tıbbi mikrobiyoloji alanlarından öğretim üyeleri ile Yükseköğretim Konseyi ve Sıhhat Bakanlığı yöneticileri yer aldı.

Salgın sürecinin toplum üzerindeki ruhsal tesirlerinin araştırılması ve halk sıhhati çalışmalarına takviye sağlanması hedefiyle 7 Haziran 2020’de Toplum Bilimleri Konseyi oluşturuldu. Bu şurada sosyoloji, psikoloji, irtibat, psikiyatri, halk sıhhati ve tıp tarihi alanlarında öğretim üyeleri ile Sıhhat Bakanlığı yöneticileri bulundu.

Bakan Koca’nın başkanlığında geçen yıl 59 kere toplanan bilim heyetlerince Kovid-19’la uğraşta izlenecek yol haritasının belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılırken, şura üyeleri medya aracılığıyla vatandaşların yanlışsız bilgilendirilmesi misyonunu de üstlendi.

Geçen yıl birçok kıymetli kararın alınmasında aktif rol oynayan Bilim Konseyi üyeleri, çeşitli ülkelerden Türkiye’ye uçuşların durdurulması, yurt dışından gelenlerin 14 gün karantinada tutulması, sokağa çıkma kısıtlaması uygulanması, eğitime orta verilmesi, otel, kafe, restoran, yurt, huzurevi ve gibisi yerlerde çeşitli önlemlerin uygulanması üzere tavsiyelerde bulundu.

Şuranın çalışmaları sonucunda, bilhassa sıhhat çalışanlarının Kovid-19 hakkında bilgilendirilmesi emeliyle oluşturulan “2019-nCoV Hastalığı Rehberi”, 14 Ocak 2020’de Sıhhat Bakanlığı tarafından yayımlandı.

Rehberde, “enfeksiyona ait genel bilgiler”, “vaka tarifi ve hadise yönetimi”, “enfeksiyon denetimi ve izolasyon”, “hasta bakımı ve tedavisi”, “vaka görülen ülkelere gidecek şahısların yapması gerekenler” üzere kısımlar yer aldı.

UÇUŞLAR DURDU SONLAR KAPANDI

Çinli bir havayolu firması tarafından yapılan Vuhan-İstanbul uçuşları 22 Ocak 2020’de durduruldu. Bilim Şurası’nın tavsiyesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı doğrultusunda, Vuhan kentindeki Türk vatandaşlarını Türkiye’ye getirecek, ambulansa dönüştürülen askeri kargo uçağı, 31 Ocak 2020’de Etimesgut Askeri Havaalanı’ndan Çin’e hareket etti.

Bu kapsamda Vuhan kentinden tahliye edilen 42 kişiyi taşıyan uçak, 1 Şubat 2020’de Etimesgut Havaalanı’na indi. Bilim Heyeti’nin teklifiyle 5 Şubat 2020’den itibaren Çin’den gelen tüm uçuşlar durduruldu. Faal olan 19 memleketler arası hava limanında yurt dışından gelen bütün yolculara 6 Şubat 2020’den itibaren termal kamera denetimi başlatıldı.

Virüsün İran’da da görülmesi üzerine sonda da gerekli önlemler alındı. Bu kapsamda, 23 Şubat’ta Türkiye ile İran ortasındaki kara hudut kapıları saat 17.00 prestijiyle kapatıldı. İran’daki Kovid-19 salgınının akabinde İçişleri Bakanlığınca 81 ile “hudut kapılarında alınması gereken tedbirler” ile ilgili genelge gönderildi.

Ayrıyeten, İran’daki Türk vatandaşları 25 Şubat 2020’de Türkiye’ye getirildi. Bunun yanı sıra önlemler kapsamında, Ulusal Eğitim Bakanlığı, Yükseköğretim Heyeti ve Kredi Yurtlar Kurumuna Çin’den gelmesi mümkün öğrencilere yönelik bilgilendirmeler yapıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, üzerinden turizm bölgeleri ve tıp operatörlerine yönelik alınması gereken tedbirler aktarıldı.

Ayrıyeten, halka yönelik kolay anlaşılabilir sunumlar hazırlandı, bu maksatla toplumsal medya faal olarak kullanıldı. Bakan Koca, 11 Mart 2020’de Türkiye’de birinci Kovid-19 olayının görüldüğünü açıkladı. Tıpkı gün yapılan Bilim Şurası toplantısında alınması gereken önlemler değerlendirildi. Koca, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ortak basın açıklamasıyla yeni önlemleri açıkladı.

Ersoy, otellere, yaz dönemi başlangıcını mart değil nisan sonu olarak planlamalarını önerdiklerini bildirdi. Koca’nın yanı sıra Adalet Bakanı Abdulhamit Gül ile devrin Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turan’ın da katıldığı 13 Mart 2020’deki Koronavirüs Bilim Konseyi toplantısının akabinde ek önlemler açıklandı.

Bu çerçevede, hastanelerde ziyaret kısıtlaması yapıldı. İlaçlarını raporla alan yaşlılar ve kronik hastalığı olanların rapor mühleti dolduğunda hastaneye tekrar başvurmadan ilacını direkt alabilmesi konusunda Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ile düzenleme yapıldı.

Mart ve nisanda düzenlenecek ulusal ve milletlerarası bilimsel açık ya da kapalı toplantı, kongre, konferans üzere etkinlikler süreksiz mühletle ertelendi. Vatandaşların yurt dışına katiyetle çıkmaması konusunda ikaz yapıldı.

Hastalık belirtisi olanların ceza infaz kurumlarına alınmaması kararı verildi. Bu şahısların sıhhat muayenesinden geçirilip tedavileri yapıldıktan sonra ceza infaz kurumuna alınması kararlaştırıldı. Cezaevleri görüşleri 2 hafta müddetle ertelendi.

Alo 184 Sıhhat Bakanlığı Bağlantı Merkezi (SABİM) Çizgisi’nin koronavirüsle ilgili bilgi verecek bir hatta dönüştürülmesi kararlaştırıldı. Uçuş yasağı kapsamına Almanya, Fransa, İspanya, Norveç, Danimarka, Belçika, Avusturya, İsveç ve Hollanda eklendi. Kovid-19 ile gayret kapsamında 22 Mart 2020’de gece yarısından itibaren 65 yaş ve üstündekiler ile kronik rahatsızlığı bulunanların ikametlerinden dışarı çıkmaları, park, bahçe üzere açık alanlarda dolaşmaları kısıtlandı.

Koronavirüs Bilim Şurası üyeleri, 26 Mart 2020’de Çinli yetkililer ve bilim insanları ile görüntü konferans tekniğiyle görüştü. Toplantıda, hastalığın seyri, bilinen özellikleri, yaş kümelerindeki tesirleri, hastalığa özel semptomlar, teşhis prosedürleri, tedavi protokolleri, aşı çalışmaları, iyileşen hastaların durumu üzere bahisler ele alındı.

Bakan Koca, 28 Mart 2020’deki Koronavirüs Bilim Heyeti toplantısının akabinde yaptığı açıklamada, hadise artışının önüne geçilmesine yönelik şuranın tavsiyelerinin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a iletildiğini açıkladı. Erdoğan, 3 Nisan 2020’de Kovid-19’la çabadaki yeni önlemleri açıkladı. Bu kapsamda, 30 büyükşehir ile akciğer rahatsızlıklarının sık görüldüğü Zonguldak ili, istisnalar haricinde araç giriş çıkışına kapatıldı.

Gece yarısından itibaren 1 Ocak 2000 ve üstü tarihli doğumluların tüm vilayet ve ilçelerde sokağa çıkmaları kısıtlandı. İçişleri Bakanlığınca 10 Nisan 2020’de yayımlanan genelgeyle gece yarısından itibaren hafta sonu boyunca Kovid-19’la gayret kapsamında 30 büyükşehir ile Zonguldak’ta sokağa çıkma kısıtlamasına gidileceği açıklandı.

Koronavirüs Bilim Heyeti’nin tavsiyeleri doğrultusunda Mayıs 2020’den itibaren, iş yerlerinde alınacak önlemlere yönelik 88 ana dalla ilgili “Kovid-19 Salgın İdaresi ve Çalışma Rehberi” hazırlandı. Rehber, Haziran 2020 boyunca güncellendi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tarabya’daki Huber Köşkü’nde 18 Mayıs 2020’de görüntü konferans sistemiyle düzenlenen Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı’nın akabinde Kovid-19 ile ilgili yeni önlemler açıkladı. Erdoğan, arife gününden Ramazan Bayramı’nın son gününe kadar, 23, 24, 25 ve 26 Mayıs’ta 81 vilayette sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacağını bildirdi.

Kovid-19 salgınında sosyoloji, irtibat, psikoloji, din sosyolojisi, istatistik üzere alanlarda çalışacak Toplum Bilimleri Heyeti, birinci toplantısını 8 Haziran 2020’de Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın başkanlığında görüntü konferans usulüyle yaptı. Bakan Koca, “Bu yeni evrede, salgına karşı kolektif davranış paydasının, ana motivasyon ögesinin irdelenmesine gereksinim duyuyoruz. Toplum Bilimleri Konseyi, tavsiye kararları alacak, gerektiğinde kamuoyu ile bu kararlar paylaşılacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

OLAĞANLAŞMA SÜRECİ

rdoğan, Tarabya’daki Huber Köşkü’nde 28 Mayıs 2020’de görüntü konferans metoduyla düzenlenen Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı’nın akabinde yaptığı açıklamada, olağanlaşma planına ait kararları açıkladı. Aylara yayılarak uygulanacak plan kapsamında, idari izinde bulunan yahut esnek çalışma sistemine dahil olan kamu çalışanının 1 Haziran 2020 prestijiyle olağan mesaiye başlaması, kentler ortası seyahat sınırlamasının 1 Haziran 2020’den itibaren büsbütün kaldırılmasının ortasında bulunduğu kararlar duyuruldu.

Kovid-19 olay sayılarının artmasıyla Koronavirüs Bilim Kurulunca kasım ve aralıkta önlemler sıkılaştırılması tavsiyesinde bulunuldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 17 Kasım 2020’de Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı’nın akabinde Kovid-19 ile gayrete yönelik yeni önlemleri açıkladı. Bunlar ortasında, hafta sonları tedarik ve üretim zincirleri aksamayacak halde 10.00 ile 20.00 saatleri ortası dışında sokağa çıkma kısıtlaması uygulanması, orta tatilde olan okullardaki eğitim öğretimin yıl sonuna kadar çevrim içi olarak sürdürülmesi, alışveriş merkezleri, marketler, berber ve kuaförler üzere işletmelerin çalışma müddetlerinin saat 10.00 ile 20.00 ortası olarak sonlandırılması üzere kararlar yer aldı.

Erdoğan, 30 Kasım 2020’deki Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı’nın akabinde da salgınla uğraşta 1 Aralık’tan itibaren geçerli olacak önlemleri açıkladı. Bu kapsamda, hafta içi 21.00-05.00 saatlerinde, hafta sonu cuma 21.00’den pazartesi 05.00’e kadar uygulanacak sokağa çıkma kısıtlamasını da içeren önlemler hayata geçirildi.

Ayrıyeten, Kovid-19 salgınıyla gayret kapsamında ülke genelinde 31 Aralık Perşembe saat 21.00’den 4 Ocak Pazartesi saat 05.00’e kadar sokağa çıkma kısıtlaması uygulandı. Ankara Kent Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği Öğretim Üyesi ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Rahmet Güner, 2020’yi ağır çalışmayla geçirdiklerini, toplum sıhhatinin korunması için çabaladıklarını belirtti.

Kovid-19’la çaba önlemlerine uyulmadığı ve hasta sayısının arttığı vakitlerin kendileri için yıpratıcı olduğunu lisana getiren Güner, “O günleri hiçbir biçimde tekrar yaşamayı istemiyoruz. Kimi vakit hastalarınızla ilgili olumsuz sonuçlarla karşılaştığınızda karamsarlığa kapılıyorsunuz, sonra önlemlere uyulmadığını gördüğünüzde hastanede zahmet çeken o hastayı düşünüyorsunuz. Bireylerin, o gerçekle yüz yüze gelmesini ve korunmasını istiyorsunuz.” diye konuştu.

Güner, Kovid-19 hadise ve hasta sayılarının artmaması için önlemlere titizlikle uyulması gerektiğini vurgulayarak, “Kişilerin kurallara uymalarını dilek ediyoruz lakin bu noktada sesimiz gitmiyor üzere hissettiğimiz vakitler oluyor.” tabirlerini kullandı. Salgın nedeniyle kendisinin de geçen yıl bayramlarda annesi ve babasını ziyaret edemediğini söyleyen Güner, “Bu onların sıhhati için diyerek, günlerimi avutarak geçirdim.” dedi.

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı ve Sıhhat Bakanlığı Toplum Bilimleri Şurası Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, Kovid-19 sürecinin başından itibaren eğitime orta verilmesi, yurt dışından uçuşların ve kentler ortası ulaşımın kısıtlanması üzere birçok uygulamanın bilim şurasının teklifleri doğrultusunda hayata geçirildiğini söyledi.

Devletin, Türkiye’deki bilim beşerlerine itimadının, salgınla gayretin bilim heyetinin tavsiyeleriyle sürdürülmesini sağladığına değinen İlhan, “Devletimiz önerdiğimiz çabucak her uygulamayı kullanıma soktu. Tekrar iyi bir takip sistemi kurulması, alanda filyasyonla koronavirüs gayretinin sürdürülmesi üzere uygulamalar da hayata geçirildi. Keza yılbaşıyla ilgili kısıtlamayı önerdik, devletimiz uygulamaya soktu.” bilgisini paylaştı.

İlhan, bilim heyeti üyelerinin, kısıtlamaların ne vakit kaldırılacağına ve aşılamanın hangi kümelerden başlayacağına ait tavsiyelerinin de dikkate alındığını vurguladı. Bu durumun, bilimin, topluma yararını ortaya koyduğunu aktaran İlhan, “Çünkü bilim ya da bilim insanı, topluma yarar sağladığı seviyede var oluyor. Yoksa bir sürü makale yazmamız, dünyada bir sürü atıf almamız bence ikincil bir yarar. En çok toplum yararı nasıl sağlanır, bilim toplumun lehine nasıl kullanılır buna bakmak gerekiyor.” açıklamasında bulundu.

Kovid-19’la çaba sürecinde bilim heyetlerinde yer almayan ancak aşı geliştirmede, hami ve tedavi edici sıhhat hizmetlerinde önemli çalışmalar yürüten bilim insanlarının olduğuna işaret eden İlhan, şöyle konuştu:

“Bu çalışmalar sonucunda Türkiye’de vefat sayısı ve alanda bulaş bu kadar azaltıldı. Tüm sıhhat çalışanları için bu kelamları söylemek daha gerçek olacaktır. Alanda koronavirüs bulaşının engellenmesinde, hastanede koronavirüs tedavisinde paklık görevlisinden, güvenlik görevlisine, hemşireden sıhhat teknisyenine, hekimden öğretim üyesine kadar herkesin ortak gayretiyle süreci bu biçimde yönetebildik.”

İlhan, 2021’de Kovid-19 salgınının geride kalmasını ve bilimsel çalışmaları farklı alanlara yönlendirmeyi diledikleri belirterek, “Gözüken o ki Türkiye’deki bilim insanlarının hem ülkedeki hem de dünyadaki bilime yaptıkları katkılar unutulmayacak. Hatta Türkiye’deki sıhhat hizmetlerinin, bilimsel faaliyetlerin ne derece başarılı olduğu dünyaya duyurulmuş oldu.” değerlendirmesini yaptı.

Artık vatandaşların hasta olduklarında ABD, İngiltere, İsviçre üzere ülkelere gitmeyi düşünmediklerine dikkati çeken İlhan, şöyle konuştu: “Vatandaşlar, ‘hasta olursa öteki ülkede başına bir şey gelmesin’ diye seyahat erteleyen, bir yere gitmeyen, tedavilerini Türkiye’de olmayı tercih eder hale geldiler.

Burada Türkiye’de geliştirilen bilimsel stratejinin, birinci basamakta en ücra yerdeki vatandaşın koronavirüs taramasının yapılmasından tutun, üniversite ve kent hastanelerinde en ileri tetkik, tedavi imkanlarının sağlanmasına kadar varan süreçte sunulan sıhhat hizmetinin katkısının büyük olduğunu söylemek gerekiyor.”