Prof. Dr. İlber Ortaylı, 81 yaşında hayata veda eden tarihçi Filiz Çağman’ın kendisinin iyi bir dostu ve birebir vakitte selefi olduğunu da belirterek “O periyot ki Kültür Bakanımız İstemihan Talay Topkapı Sarayı Müzesi Müdürü olarak kendisini tayin etmek istemişti. Lakin gerçek mesuliyet sahipleri üzere tereddütü vardı. Daha sonra kendisini ikna ederek, bu vazifeyi almasını sağladık.
Filiz Hanım, Topkapı’nın mirasına, geleneğine uygun davranan biri oldu. Bakın bu çok kıymetli bir şeydir. 8 yıl bu vazifesini muvaffakiyetle sürdürdü. Minyatür uzmanıydı. Minyatürlerin yanındaki yazıları okumayı çok iyi bilirdi. Topkapı kütüphanesine hâkim olmak demek Osmanlı sanat kültür dünyasına hâkim olmak demektir.
Bu vasıfta insan yerli ve yabancılar ortasında çok az bulunur, yani oradaki materyalin hem kâğıdını, hem cildini, hem tezhibini, hem minyatürünü, hem yazısını birlikte okuyup kıymetlendirmek çok az kula nasip olur. Tarihimizde de sayılıdır. Çok disiplinliydi, çok da vakfetmişti kendini. Zelzele sıralarında Kadıköy’deki konutunu bırakıp müzede, üst odada kalmışlığı vardır. Ben ona ‘Saray-ı Âmire nâzırı’, ‘Topkapı nâzırı’ der büyük hürmet ve sevgi duyardım” diyor.
Hürriyet gazetesinden Fulya Soybaş’ın haberine nazaran, Çağman emekli olduktan sonra müze müdürlüğü için kendisine teklif gittiğini belirten Prof. Dr. Ortaylı kendisinden icazet alarak misyona başladığını belirterek, şöyle devam ediyor: “Aramızda halef- selef bağlantısı var. O çalışırken ben ona, ben çalışırken o bana yardımcı oldu. Dedim ya Topkapı nazırı idi o benim için. Evre teslim merasiminden bir fotoğrafımız var, bahsettiğiniz o durum aslında etek öpme değil. Temennadır. Eski memurlar temenna yaparlardı.
Bir üst rütbenin eteğini öper üzere temennada bulunurlardı. Hürmet gereğidir, bir ananedir. O denli bir enderun ananesini gerçekleştirmiştik kendisiyle. Esasen, ben sarayın memurlarına uzman ahali, enderun halkı derim. Benim için saraydaki uzmanlık çok değerlidir. Öteki memuriyetlere benzemez. Bu aslı herkese anlattık, Kültür Bakanlığı’na anlatamadık. Yani bu türlü ananevi müzelerde neler yapılması ve nasıl bir teşkilat, nasıl bir anane yerleştirilmesi gerektiğini bir sürü beşere anlattık ancak Kültür Bakanlığı’na anlatamadık. Böylesi yerlerde yerin manasına uygun geleneklerin devam ettirilmesi gerekir. İnşallah bundan anlarlar.”
BİRİNCİ DEĞİLDİ
Tarihçi-yazar Prof. Dr. İlber Ortaylı, 2 yıl evvel Cerrahi tarikatı başkanı Ömer Tuğrul İnançer’in elini öpmüş, sonrasında da tenkit oklarının amacına oturmuştu. Halbuki Ortaylı’nınki ‘el öpmek’ değil, muhatabı ile eski İstanbul’da, bilhassa de Mevlevîler ortasında oldukça yaygın olan ve ‘görüşmek’ de denilen biçimde selamlaşmaydı. Ortaylı da daha sonra bir açıklama yaparak “O benim, ben de onun elini öpüyorum. Bu çok eski bir İstanbul âdetidir, yobazlık değildir” demişti.
İlber Ortaylı’nın el öptüğü bir öbür isim de Rusya’ya asırlarca hükmeden Romanov Hanedanı’ndan büyük düşes Mariya Vladimirovna Romanova’ydı. Taçsız imparatoriçe İstanbul’a geldiğinde Topkapı Sarayı’nı ziyaret etmiş, o yılarda sarayın müdürü olan İlber Ortaylı’da kendisini kapıda karşılamış ve protokolün gerektirdiği biçimde, centilmenlik gereği elini öpmüştü.
Öte yandan geçtiğimiz günlerde sunucu Cansu Canan Özgen, Instagram üzerinden yaptığı canlı yayında ünlü tarihçi İlber Ortaylı’yı konuk etti. Yayının sonunda Özgen, “Hocam sıhhat sıhhat diliyorum, görüşmek üzere” dedi. Ortaylı da “Sağ ol” diye cevap verdi.
Yayının sona erdiğini sanan Ortaylı’nın ağzından kamera kapanmadan “Maşallah, şuna bak” kelamları dökülürken sunucu Özgen ise Ortaylı’nın kelamlarına gülerek “hocam” karşılığını verdi.
Görüntü toplumsal medyada bir anda yayıldı. Yüzlerce kişi görüntüyü alıntılayarak ‘taciz’ yorumu yaparken yüzlerce kişi de hocanın yaşından dem vurup ‘erkeklik’ esprileri yaptı. İlber Ortaylı ise birinci kere konuştu.
Genç sunucu ile birinci kere program yapmadığını belirterek “Vallahi ben çok akıllı, hoş ve kendini geliştirmiş buluyorum yayın yaptığım hanım kızı. Gerçekten de maşallah. Hoş olduğu zati aşikâr. Giyimi, makyajı, duruşu, soru soruşu, mevzuya hâkimiyeti, Türkçe’yi hakikat ve hoş kullanışı… Buna olağan ki maşallah denir. Diğer ne denir?” diye sordu ve şöyle devam etti:
TOPLUMSAL MEDYADA GÜRÜLTÜ ÇOK
“Bir iltifatı, bir takdiri, bir maşallahı alıp… Üzerinden #metoo hareketi gibisi bir taciz devşirmek akıl alır üzere değil. #metoo hareketi bu kadar kolay mi? Türkiye’nin bu mevzuda zati önemli bir sorunu var. Her şey bu kadar basitleştirilmemeli. Biraz Catherine Denuve okusunlar. (Dünyaca ünlü yıldız taciz tersi hareketin ‘püritenliğe’ vardığı, erkeklerin bayanlara iltifat etmekte özgür olması gerektiğini anlatan bir mektup yazmıştı.)
Ben bu hanımla kaç vakittir program yapıyorum. Nitekim iyi. Kendini geliştirdi, TV dünyasında Türkçesi en iyi olanlardan. Okuyor, soruyor, saçmalamıyor. Giyimi, kuşamı, makyajı, duruşu, eli yüzü hoş. Ben ona her vakit ‘maşallah’ derim. Sahiden aptallar! Taciz lafları türemiş. Olacak iş değil. Onların anladığı cinsten maşallah değil bu… Türkiye’de toplumsal medya Agora. Herkes konuşuyor, fazla gürültü var.” ‘Program sonunda Canan Hanım ile konuştunuz mu?’ soruma ise “Konuşmadım. Yeniden program yapacağız. O vakit konuşuruz” cevabını verdi.
BEN NE KONUŞSAM ‘BOMBALADI’ OLUYOR
Toplumsal medyada kendisinin ağzından çıkmadığı halde kendisi söylemiş üzere birçok yazı dolandığını belirten Prof. Dr. Ortaylı, “Bazıları haydi tamam lakin kimileri o kadar ahmakça ki! Kaale almıyorum. Bir orta kitap bağışladım, ona da laf ettiler. Niçin veriyormuşum Cumhurbaşkanlığı’na? Ne yapacağım ya? Kitapları korunacak yere vermişim. Üniversiteye verdim, yandı maalesef.
Orhan Pamuk, Elif Şafak hakkında 1 yıl evvel yaptığım konuşma güya dün söylemişim üzere yazılmış. Gençlik kümesinde ‘Bu müellifleri niçin okutmuyorsunuz?’ diye sormuşlardı. ‘Gençler okuyamaz zira gramerleri bozuk’ dedim. Türk edebiyatında okutacak öbür adam mı yok? ‘İngilizcesini bulursanız okuyun’ dedim ki Victoria Halbrook çevirisi fevkaladedir. Bunlar Türkçe’yi çok iyi bilen tercümanlar.
Metinleri çevirirken ‘Bunu demek istemiştir’ diye tamir ediyorlar. Elif Şafak, Orhan Pamuk Türk yazarlardır lakin Türkçe yazmıyorlar. Merhum Tahsin Yücel 70 sayfalık tahlil yazmış bu mevzuda. Onu okumaya üşeniyorlar, sıkıcı geliyor fakat ben söyleyince ‘Hoca bombaladı’ deniyor” dedi.
Milliyet
